________________
સાએ
[ક] મહાદેવીએ
ચંપાપુરી લૂંટાઈ-કૌશાંબીના સન્યના પગ નીચે છુંદાઈ. નાગરિકે ઘરબાર મૂકી નાસી છૂટ્યા. જે કેટલાકે પકડાયા તેમને કોશાબીની બજારમાં વેચવા સારૂ, સૈનિકે એ પકડી લીધા. ચંપાનગરીની રાણી ધારિણી અને રાજકુંવરી વસુમતિ, કૌશાંબીના એક ઉંટવાળાના હાથમાં સપડાઈ ગયાં. રાણીને અને રાજકુંવરીને કૌશાંબીની બજારમાં વેચવાથી સારું મૂલ્ય મળશે એમ માની ઉંટવાળાએ પકડીને એમને ઉંટ ઉપર નાખ્યાં. ઉંટવાળે રાજમાતાને કે રાજકુંવરીને નહેાતે એળખતે. એણે તે રૂપ લાવણ્યના બે અંબાર જોયાં, અને એક વેપારી પોતાના માલને ઉંટ ઉપર લાદે તેમ આ ઉંટવાળાએ વેચવાની વસ્તુ તરીકે આ માતા તથા પુત્રોને સંભાળીને ઉંટ ઉપર ખડક્યા.
આક્ત ભયંકર હોય છે, પણ જેમને જીવનમાં નાની સરખી અગવડને, સામે ચાલીને સામને કરવાને પ્રસંગ જ નથી મળ્યે તેમને ખુદ આફત કરતાં પણ આફતની આશંકા વધુ બેચેન બનાવી દે છે. માતા અને પુત્રીઃ ધારિણું અને વસુમતિ માટે અહીં એકધારે ભય સામે ઊભે હતે. માતા ભયથી વિદ્વલ બની માર્ગમાં જ મૃત્યુ પામી. વસુમતિ અનેરી માટીથી ઘડાએલી હતી. ભયની સામે પણ પૂરા બળથી ઝઝુમવું અને જે પરિણામ આવે તેને ભેટી લેવું એ તેણુએ નિરધાર કરી રાખ્યું હતું. ઉંટવાળાના ઓદ્ધત્ય અને માતાના નજર સામે નીપજેલા મૃત્યુએ વસુમતિને વિવળ ન બનાવી. અલબત્ત, વસુમતિ રાજમહેલમાં ઉછેરી હતી-એકને બેલાવે ત્યાં સે જણ સલામ ભરતા
