________________
ચેલણા
[ ૨૦૧ ]
જ વૃદ્ધાવસ્થાને અંગે એનું મૃત્યુ થયું હતુ એવા ઐતિહાસિક ઉલ્લેખ મળે છે. એમ પણ કહેવાય છે કે ગૌતમબુદ્ધના એક દૃષ્ટ અને કાવતરાબાજ પ્રતિસ્પ દેવદત્ત કરીને તે તેની સલાહ અને પ્રેરણાએ આ બન્ને વિદ્રહમાં મુખ્ય ભાગ ભજવેલે.
કુણિકે શ્રેણિકને પજવવામાં-ત્રાસ આપવામાં કંઈ માકી નહાતી રાખી. ચેલણાએ અનુનય વિનયથી રાજ ઘેાડીવાર શ્રેણિક પાસે કેદખાનામાં જવાની કૃણિક પાસેથી પરવાનગી મેળવેલી. અનાહાર, એકાંતવાસ અને આધાતા તેમજ પ્રત્યાધાતાથી ભરેલો અંધારી તેમજ ગંધ મારતી સાવ સંકુચિત સૃષ્ટિમાં વસવા છતાં શ્રેણિક ચેલણાના દર્શને પોતાનું બધું દુઃખ ભૂલી જતા. ઘાર અંધકારમયી રજનીમાં કાંઈક પણ રૂપેરી રેખા તે હાય છે જ. ચેલા શ્રેણિકની રૂપેરી રેખા હતી--કાજળકાળા વાતાવરણમાં ચલણા પ્રકાશિકરણરૂપ હતો. અસંખ્ય અપકારોમાં કિને આ એક ઉપકાર શ્રેણિકને માટે ભારે મૂલ્યવાન બની ગયા.
અઢીખાનાની નિર્જન આરડીમાં જઇને ચેલા પેાતાના પતિદેવને કેવા પ્રકારનું આશ્વાસન આપતી હશે-દુ:ખમાં ધૈર્ય ધરવાનું અથવા આશાવાદના એલાતા દીપકમાં તેલ પૂરવાનું પાતાનું કર્ત્તવ્ય કેવી રીતે મજાવતી હશે તેની તે માત્ર કલ્પના જ કરવાની રહે છે. બાકી આટલી વાત તે સ્પષ્ટ અક્ષરોમાં લખાઇ છે કેઃ “ચલણા રાજ રાજ સે। વાર ધેાયેલી સુરાવડે સ્નાન કરીને, ઉતાવળે પગલે, ભીના કેશે શ્રેણિકની
