________________
કે ૧૨ ઃ ભ. મહાવીરના શાસનમાંના ચૌદ હજાર સાધુએ, છત્રીસ હજાર સાધ્વીએ અને ત્રણ લાખ અઢાર હજાર શ્રાવિકાઓના સમુદાયમાંથી, માત્ર ગણીગાંઠી મહાદેવીઓનાં જ છૂટાછવાયાં ચરિત્રે મળે છે. તારલાથી ખચિત ગગનમાં પાંચપચીસ ચમકતા તારાઓની પીછાન અત્યારે તે ગગનમંડળના - અવગાહન જેવી બની રહે છે.
બૌદ્ધ સાહિત્યમાં આવી સાધ્વીઓ–ભિક્ષુણીઓ જેમને “શેરી” અથવા સ્થવિરા કહેવામાં આવે છે તેમનાં ૭૫ જેટલાં નાનાં-મોટાં જીવનચરિત્રે મળે છે. શેરી-ગાથામાં જ એ સંગ્રહાયાં છે. ઐતિહાસિક સંશોધન તેમજ સામાજિક કમવિકાસના અભ્યાસીઓએ, ભ. મહાવીરના યુગની આ મહાદેવીઓનાં ચરિત્ર સાથે બૌદ્ધ વિરાઓનાં જીવન સરખાવવા જેવાં છે. આ થેરીઓનાં ચરિત્રેની વિશેષતા એ છે કે લગભગ બધી જ સાધ્વીઓએ પિતાનાં ચરિત્ર આત્મનિવેદન રૂપે સરળ ગાથામાં ગુંચ્યાં છે. એમણે પિતાના સંસારી જીવનની ગ્લાનિ કે શરમ ઉપર ઢાંકપીછોડે નથી કર્યો. આમાંની કેટલી સાધ્વીઓ બુદ્ધદેવના સીધા સંપર્કમાં આવી હશે તે નક્કી કરવું મુશ્કેલ છે. ભ. મહાવીરના સંપકમાં આવેલી જૈન સાધ્વીઓ, શ્રાવિકાઓ કરતાં બૌદ્ધ થેરીઓની સામાજિક સ્થિતિમાં થોડી તરતમતા દેખાઈ આવે છે. સામાજિક જીવનની થોડી વાસ્તવિકતાઓ પણ એમાંથી મળે છે.
ભ. મહાવીરની શ્રાવિકાઓ અને સાધ્વીઓ સમાજના ઉચા થરમાંથી આવી હોય એમ તુલનાત્મક દૃષ્ટિએ લાગે છે.
