________________
: ૧૩ :
ભ. મહાવીર પહેલાં પાર્શ્વપ્રભુનું શાસન હતુ એ વાત કહેવાઈ ગઇ છે. એટલે જૈન સંસ્કારી ઉચ્ચ ગણાતા કુળામાં, કરમાયેલા ફુલની સુવાસની જેમ રહી ગયા હતા. બૌદ્ધ શેરી બહુ સામાન્ય સ્થિતિમાંથી બહાર આવી હોય તેમ જણાય છે. જૈનસંધમાં પણ આવી સ્થિતિવાળી શ્રાવિકા અને સાધ્વીઓ હશે, પણ એમનાં ચિત્રા કદાચ ન સંગ્રહાયાં હાય-વિસ્મૃતિમાં હૂખી ગયાં હૈાય. મહાવીરના જીવન સાથે સપર્ક ધરાવતી શ્રાવિકાઓ કે સાધ્વીઓનાં ચિત્રા જ મહાવીરચરિત્રના એક અંગ તરીકે જળવાઈ રહ્યાં હાય. ગમે તેમ, પશુ શ્રમયુગના તિહાસ-લક ઉપર આ શેરીએ ઈંદ્રધનુષ્યનાં રંગ છાંટી જાય છે. શેરીઓમાં ક્રાઈક રકતર‘ગી, નીલર'ગી, તેજસ્વિની, તેા કાઈ મ્યાન તારિકા જેવી ઝબકે છે. કાઇ પાતાના ભાગ્યદેખે લજ્જિત, કાઈ અત્યાચારપીડિત, ક્રાઈ સમાજથી ઉપેક્ષિત તિરરષ્કૃત તા કાઈ ઊંડા શાકમાં સંતપ્ત જણાય છે. અહીં માત્ર બે-ચાર દૃષ્ટાંત ખસ થશેઃ
પટાચારા બૌદ્ધ સાધ્વી હતી. સંસારી અવસ્થાનું નામ જણાયું નથી. એક કથાના વિષય બની શકે એવી આ થેરીની હકીકત છે. શ્રાવસ્તી નગરીમાં એક શેઠને ધેર એના જન્મ થયા હતા. લગ્નને યાગ્ય વય થતાં, માતપિતાએ એના સંબંધ એક કિકુમાર સાથે યાન્મ્યા. પણ તે પહેલાં ખીજા એક યુવકના પ્રેમથી આકર્ષાઈ, છાનીમાની ધરમાંથી નાસી છૂટી, સ્વામી પાસે કંઈ સંપત્તિ નહેાતી-દૂરદેશમાં રહીને ભારે દુઃખમાં દિવસેા વ્યતીત કર્યો. પટાચારા એક પુત્રની . માતા બની. આખરે માતપિતાની છાયામાં જઈન વસવાની વૃત્તિ બળવાન થતાં, પટાચારાએ માતાના સ્વામી
