________________
સુચેષ્ઠા ને ચેલણા [ ૧૬ ] હેવું જોઈએ. બૌદ્ધોના મહાવષ્યમાં તે રાજા શ્રેણિકને પાંચસે સ્ત્રીઓ હોવાને ઉલ્લેખ છે. અતિશયોક્તિ જવા દઈએ તે પણ શ્રેણિક મહારાજાનાં વૈભવ, વય, પુત્રપરિવાર અને રૂપમેહ એ બધાને વિચાર કરતાં, એ યુગના એક કરતાં અધિક પત્ની કરવાના રૂઢિરિવાજ પ્રમાણે મહારાજા શ્રેણિકને ઘણી સ્ત્રીઓ હેવી જોઈએ અને જ્યાં એક જ પુરુષને અવલંબીને રહેનારી આશ્રિત નારીઓ મોટી સંખ્યામાં સાથે રહેતી હોય ત્યાં ઈષ-અસૂયા અને તેની સંતતિને ફાલ પણ ઊગ્યા વિના ન રહે. તાપસીએ સુષ્ઠાને શ્રેણિકના અંતઃપુરમાં બંદીવાન બનાવવાને પેંતરે ર. શ્રેણિકના દિલમાં છેડે પણ સુજ્યેષ્ઠા પ્રત્યેનો મેહ જગાડી શકાય તે શ્રેણિક હરકે ભેગે એને મેળવ્યા વિના ન રહે અને મેળવ્યા પછી પ્રથમને મેહ ઊડી જતાં, સુકા શેની કંટક જાળમાં એવી ગૂંચવાઈ જાય કે એને જીવવું અકારું-થઈ પડેઃ આવી જ દુષ્ટ ભાવનાથી તાપસીએ શ્રેણિકની પાસે આવી સુઝાના રૂપલાવણ્યનું અદ્ભુત ચિત્ર દેરી બતાવ્યું.
શ્રેણિક હવે સુકાના અપ્રત્યક્ષ રૂપદર્શને ઘેલે બન્યો. પહેલાં તે તેણે સુચેષ્ટા ઉમ્મરલાયક-પરણાવવાને ગ્યા હોવાથી એના પિતા પાસે માગું મોકલ્યું, પણ તે પાછું વાળવામાં આવ્યું. ચેટક મહારાજા કરતાં શ્રેણિકનું કુળ હલકું ગણાતું હોય, રાજગૃહીની સાથે વિશાલાને રાજપ્રકરણી સંબંધ ડેળાયેલો હોય અથવા તે શોર્યના દુ:ખોની ભઠ્ઠી જ્યાં અહેનિશ સળગતી
૧૧
