________________
મૃગાવતી
[ ૧૩૩] *ઉપર, ચિત્રકારે ઈચ્છી હતી તેવી જ ભૂરકી નાખી દીધી.
આવું રૂપ તે મારી જિંદગીમાં હું પહેલી જ વાર જોઉં છું.” નિનિમેષ નેત્ર ચિત્ર નિહાળતા ચંડપ્રદ્યોતથી બોલી જવાયું.
સળગેલી આગમાં વધુ કાષ્ઠ નાખવાને સુયોગ મળ્યો હોય તેમ ચિત્રકાર કહેવા લાગ્યોઃ
પૂર્ણમૃગાંક જેવા મુખવાળી અને મૃગાક્ષી સમાન એ મૃગાવતીનું આ ચિત્ર તે હજી ઘણું ઘણું વાતે અધૂરું છે. જે કદિ વાણું કે પીંછીમાંથી ઊતરી શકે એમ જ નથી, તેની તે આપે માત્ર કલ્પના જ કરી લેવાની રહે છે.”
કૌશબીના શતાનિકની જ એ રાણી?” ચંડપ્રદ્યોત સ્વગત બોલતે હેય તેમ બડબડ્યોઃ “પણ તેથી શું થઈ ગયું? રાજા હૈય, કે મેટ ચક્રવર્તી હોય ગમે એ હોય, જે મારા યોગ્ય છે તે મને મળવી જ જોઈએ.” - ચિત્રકાર પિતાને પુરસ્કાર લઈને પાછો વળ્યો, પણ ચંડપ્રદ્યોતની ઊંઘ ઊડી ગઈ. મૃગાવતીને પિતાના અંતઃપુરમાં કેમ લાવવી એ વિચારે એને લગભગ બુદ્ધિશૂન્ય બનાવી દીધું. યુદ્ધમાં તે એક્કો હતો એટલે જ કપટબાજીમાં પણ કુશળ હતે. નીતિ કે કલાજની પણ એ પરવા રાખે એ નહોતે. મંત્રી અથવા અમાત્યની સલાહ, કોઈ પણ નવું સાહસ કરતાં પહેલાં લેવી જોઈએ એવા સૂત્રનું બંધન પણ એ નહોતે સ્વીકારતે.
એ વખતે અંગ, મગધ, કાશી, કેશળ, વૈત્સ તથા
