________________
મહેલમાં રહેનારી આ બાળા સંસારની ગડમથલથી સાવ અજાણી હતી. એકાએક ચંપાપુરી ઉપર આપત્તિની વાદળ ચડી આવ્યાં. ચંપાપુરીના નરેશ દધિવાહનના શીરે એના જ સગા સાહુ-કૌશબીના શતાનિકને અણધાર્યો પંજે પા. દધિવાહનને રાજમુકુટ ધૂળમાં રગદોળાય. એની પત્ની અને પુત્રી, મહેલમાંથી નાસી છૂટયાં. એક ઊંટવાળાના હાથમાં એ બને સપડાયાં. રાણી તે રસ્તામાં જ મૃત્યુ પામી. પુત્રી-વસુમતી કૌશબીની બજારમાં હરરાજીની વસ્તુ બની. ધનાવહ શેઠે એને ખરીદી. આ વસુમતી એ જ ચંદનબાળા. ઉપરાઉપરી દુર્ભાગ્ય અને યાતનાઓના પ્રહાર ખમતી ચંદનબાળા, છેવટે કેવી રીતે તપરિવનીઓમાં અગ્રેસર બની શ્રમણસંધને અજવાળી ગઈ તે તે આ પુસ્તકમાં આલેખાએલું એનું ચરિત્ર જ કહેશે.
આંધી, આકરિમક ક્રાંતિ કે ભાગ્યને વિપાક કોઈ એક જ યુગની પેદાશ નથી. રાજપ્રકરણ આંધીએ અને બીજી સ્વાભાવિક અંધાધુંધીઓ વચ્ચે શ્રમણયુગની નારીએ કેવી વિષમ અવસ્થામાંથી પસાર થઈ રહી હતી તેની કપના ચંદનબાળાના ચરિત્રમાંથી મળશે. ભ. મહાવીરે એ સામાજિક પ્રથાઓ અને અવારનવાર ચડી આવતી રાજકીય આંધીઓની અંદર રીબાતી-પીડાતી, પુરુષના પરિગ્રહની જેમ બજારમાં વેચાતી અને ઉત્થાન માગતી નારીજાતિની દુદયા જોઈ ઘર કે મહેલની ચાર દિવાલે વચ્ચે માત્ર રમણી કે કામિની તરીકે પિતાનું જીવન વિતાવતી નારીજાતિમાં તપ અને સંયમને જે છૂપે અગ્નિ ભર્યો હતો તે પણ એમને દેખાયેઃ શ્રાવિકા કે સાધ્વીના પૂરા સહકાર વિના સંઘ કેટલે
