________________
ભરત ચક્રવર્તી
ધાનીને બીજે કાઈરાહ નહીં સૂઝવાથી સૌ સહેદરાએ પ્રસ્તાવ સ્વીકાર્યો.
બધા ભાઈઓ ભગવાન ઋષભદેવ પાસે પહોંચ્યા. પ્રભુએ એમને સંયમની અબાધ સુખસંપત્તિ સમજાવી. જ્યાં કઈ પ્રતિસ્પર્ધા નથી, જ્યાં યુદ્ધ કે તાબેદારી નથી, શત્રુ નથી, મિત્ર નથી, એ ચારિત્રને રાજમાર્ગ એ ભાઈઓએ એકી સાથે સ્વીકાર્યો. ભરતને જે જોઈતું હતું તે અનાયાસે જ મળી ગયું.
પણ જ્યાં સુધી બાહુબલી ન છતાય. ત્યાંસુધી ભરત પૂરી ચક્રવર્તી ન ગણાય. બાહુબલી એકલે ભરત જેવા ચાર ચક્રવતીઓની સામે ઊભવા સમર્થ હતો. એ વખતે બાહુ એટલે કે ભુજાના બળમાં બાહુબલી અજેડ-બિનહરિફ હતા. બાળવયથી જ એણે ભુજબળને એવો પરચો બતાવ્યો હતો કે બાહુબલીના નામ માત્રથી બીજા બળવાન રાજાઓ ભય પામતા. એક વાર નાનપણમાં રમતાં રમતાં એણે ભરતને એવો તે અહર ઉડાડ્યો હતો, અને પાછો એવી ખૂબીથી ઝીલી લીધું હતું કે જાણે માણસને બદલે દડાની સાથે જ કાં ગેલ ન કરતો હોય? ભરતના જીવન સંભારણમાંથી એ પ્રસંગ હજી નહાતો ભૂલા. એ પછી તો બાહુબલીએ પિતાનું બળ ખૂબ ખૂબ ખીલવ્યું હતું. *
એ બળશાળી હતો એટલું જ નહોતું. બાહુબલી પ્રજાજન અને પ્રજાહિતમાં પણ માનતા. બાહુબલીના રાજતંત્રમાં કોઈ પ્રજાજનને ફરિયાદનું નાનું સરખું પણ કારણ નહોતું મળતું. - ભરત અયોધ્યાને સ્વામી હતો. બાહુબલીની આણ તક્ષશિલામાં પ્રવર્તતી હતી. બાહુબલી પોતાની મર્યાદા સમજતો હતો. સામ્રાજ્યવિસ્તારનાં સ્વપ્ન તે એને પણ આવતાં, પરંતુ તે સ્વપ્નને પણ સ્વામી હતા. મેહક સ્વ. એને ચળાવી શકતાં નહિ.
જે પુરુષ પિતાની શક્તિની મર્યાદા સમજી, એ શક્તિને ઉપગ પ્રજાની કુશળતા સાધવામાં કરે છે તેને પિતાનું નાનું રાજ્ય પણ ઇન્દ્રની સમૃદ્ધિ કરતાં વધુ સ્વાદવાળું લાગે છે. બાહુબલીએ