________________
લીલાવતી
જુવાનજોધ કન્યા સર્વ પ્રકારના સંયમ પાળે અને વૃદ્ધ પિતા સ્વચ્છંદે ખાય-પીવે એ ઠીક લાગે ? આ પ્રમાણેની ડેાસાની સહાનુભૂતિએ લીલાના વૈધવ્ય જીવનના ક્રમે ક્રમે સદુપયેાગ કરવા માંડ્યો. ($)
: ૪૦ :
અમે જે વૃદ્ધ પુરુષની વાત કહી રહ્યા છીએ તે પેાતાના જમાનાના એક અતિસમથ ગણિતશાસ્ત્રી હતા. એમણે જ્યાતિષના વિષયમાં એવી એવી અપૂર્વ શેાધેા કરી છે કે આજને વિજ્ઞાની પણ આશ્ચય ચકિત થયા વિના ન રહે. વાચીને અમે હજી એ પવિત્ર નામ નથી સભળાવ્યું. તે ભારતવર્ષના ઇતિહાસમાં ભારકરાચાના નામથી પ્રસિધ્ધ છે. ભારતવાસી આજે પણ એ નામમાં ચમત્કાર જુએ છે અને એમને ઉદ્દેશીને મસ્તક નમાવે છે.
ભાસ્કરાચાર્યે પેાતાની પુત્રીને વિશ્વપ્રસિધ્ધ બનાવવાના નિશ્ચય કર્યાં. એમને ચિંતા એક જ વાતની હતી અને તે એ જ કે ગણિત જેવા સૂકા વિષયમાં લીલાને કયાં સુધી રસ પડશે?
એક દિવસે તે વૃદ્ધ એવી જ ચિંતામાં બેઠા હતા એટલામાં લીલા ત્યાં આવી ચડી. પિતાજીને ખિન્ન જોઇને મેલી: tr બાપુજી, આજે કેમ કઈક વધુ ઉદાસીન લાગેા છે ? ”
“ બેટી ! શુ કહું ? ” ઘડીક રહીને વૃધ્ધ ખેલવા લાગ્યાઃ “ તારું દુઃખ જો મારું થઇ શકતું હેત અને તુ દુ:ખમાંથી ઉમરી શકતી હૈાંત તે! મને પારાવાર આનંદ થાત, પણ એ કુદરતી નિયમ બદલી શકતા નથી. મારી ચિંતાનુ એ જ એક માત્ર કારણુ છે, તારા દુ:ખે જ હું રાતદિવસ બળ્યા કરું છું.
19
66
બાપુજી ! આપની આ શીતળ છાયામાં મને શું દુઃખ છે? સેકડા કુટુંબીએ મારી ઉપર જે સ્નેહ ત વરસાવી શકે તેટલેા
""
આપ એકલા જ વરસાવી રહ્યા છે.
ડાસાની આંખેામાં આંસુ ઉભરાઇ આવ્યા. ગળગળા અવાજે એમણે કહેવા માંડયુ":