________________
,
સિદ્ધિ અને સાધના
આખરે દેહ થાક. ઉઠતાં-ફરતાં થાક લાગવા માંડયો. " કીનારે દેખાવા લાગ્યા. પણ કીનારે પહોંચવા માટે મૃત્યુના વાહન સિવાય બીજું કયું સાધન છે? મૃત્યુ માણસના અહંકારનું છેલ્લું ટીપુ નીચોવી નાખે છે. એટલે જ સામા કિનારાની કઈ કલ્પના કે અનુમાન પણ માણસ નથી કરી શકતો. નીમકને ગાંગડો સમુદ્રમાં પડીને ઓગળી જાય તેમ માનવીનું અભિમાન પણ મૃત્યુમાં ગળી જાય છે.
છેવટે એક પહાડની તળાટી પાસે-નદીના કિનારા ઉપર, જ્યાં પુષ્કળ વૃક્ષની ઘટા જામી હતી ત્યાં એમણે સ્થિરતા કરી.
( ૪ ) પરિભ્રમણ કરતાં કરતાં જિનદાસને સબતી તરીકે એક કૂતરે મળી ગયો હતો એ વાત કહેવી રહી ગઈ છે. હકીકત એવી બનેલી કે કૂતરો રસ્તામાં ઘવાયેલો પડ્યો હતો. જિનરાજદાસે કુતરાની પીડા જોઈ અને એમના અંતરમાં એક આંચકે લાગ્યું. ઉતાવળ જેવું તો કંઇ એમને નહોતું. તેઓ ત્યાં રોકાયા અને કુતરાની થોડી સારવાર કરી. પશુ એ ઉપકાર ન ભૂલ્યું. કૂતરે એમની સાથે સાથે કરવા લાગ્યા, અને જિનરાજજીએ પણ એ તરફ ધ્યાન ન આપ્યું. પિતાને જે કંઈ ખાવાનું મળતું તેમાંથી થોડું કૂતરાને આપતા અને કૂતરું ગેલ કરતું ત્યારે તેઓ થોડી વાતચીત પણ એની સાથે કરી લેતા. ભાષા ન જાણે તેની સાથે વાર્તાલાપ કેમ થાય એવી કોઇને અહીં શંકા ઉઠશે. પણ ભાષા તે ગંભીર વાર્તાલાપની અંદર સહાયક બનવાને બદલે બાધક નીવડે છે એમ એમને કૂતરા સાથેના સંપર્કથી સમજાયું હતું. માનવી એકમ સ્થાપવા માગે તે પણ ભાષાને લીધે જ ઐકય આડે મોટું આવરણ ઊભું કરે છે. એ ભાષાનું વિના ટળી જાય છે ત્યારે માનવી પશુ સાથે પણ ચિરસ્થાયી પ્રીતિને સંબંધ બાંધી શકે છે.
દેહ જે કે દુર્બળ બન્યા હતા, પણ માનસિક તન્મયતાને એ