________________
સિદ્ધિ અને સાધના
નબળાઈ સાથે સંબંધ નહતો. એક વાર બે દિવસ સુધી તેઓ માનસિક ચિંતનમાં એટલા ઊંડા ઉતરી ગયા કે ખાવા-પીવાની વાત સાવ માંડી વાળી. કેમે ક્રમે મન અને પ્રાણમાં એવી ખુમારી ઉભરાવા લાગી કે સુવા-બેસવાનું, હરવા-ફરવાનું ભાન પણ ભૂલાતું ચાલ્યું. કલાક સુધી તેઓ શૂન્યચિત્તે અનિમેષપણે કઈ વસ્તુ તરફ જોઈ રહેતા. આંખમાંથી ચોધાર આંસુની ધારા વહેતી ત્યારે જ એમને પોતાને વિષે થોડું ભાન થતું
એક વાર એ પ્રમાણે શૂન્ય તરફ મીટ માંડતા બેઠા હતા એટલામાં આપોઆપ એમના મોંમાંથી શબ્દો સરી પડ્યાઃ “તું મને કયાં સુધી ભરમાવશે? હવે તે અહીં જતું બેસી રહેવાને છું–ગમે તે થાય. મોત એટલે શું એ સમજાઈ ગયું છે. અરે કપટી ! હું તને ન ઓળખું એટલા સારું જ તું અંધકારને બુર પહેરીને મારી સામે આવે છે? તને બરાબર ઓળખી ગયો છું.”
જાણે-અજાણે એમનાથી પૂછાઈ જતું “તું છે કોણ? ક્યાં છો?” બસ. વચ્ચે વચ્ચે કોઈ વાર થોડું હસી લેતા તે કઈ વાર, રડી પણ પડતા. * પછી તે પ્રશ્ન પૂછવા જેવી સ્થિતિ યે ન રહી. વિશ્વવ્યાપી સમગ્રતામાં પોતે જ એક પ્રશ્ન રૂપ હોય એમ એમને લાગવા માંડ્યું. ઘણી વાર આકાશની સામે તાકી રહેતાં તે મૂંગા-સ્તબ્ધ પાષાણુ જેવા બની જતા. દેહના રમે રેમમાંથી દષ્ટિનું તેજ છૂટતું હોય તેમ શૂન્યમાં નીહાળતા.
કુતરે પિતાના સંગાથીની આવી દશા જોઈ મૂંઝાવા માંડ્યો, ઘણી વાર એ પોતાના સાથીને સ્થિરાસને અડગ પ્રતિમાની જેમ બેઠેલો અને શાંત મુદ્રાવાળો છે. પહેલાં તે એ પિતાના સંગાથીને પ્રસન્ન કરવા ઝાડીઓમાં ઘૂસતો-દડો અને ભસતો પણ ખરે.
