________________
આધ્યાત્મિક આરામ્ય
[ ૩૫ ]
(૧) કઈ પ્રકારના રાગ કે પીડા થાય તે તેની વેદના અનુભવાવી જોઈએ, નીરાગ શરીરનું એ પહેલું લક્ષણ. (૨) ખાનપાનમાં રુચિ અને તૃપ્તિએ ખીજું લક્ષણ અને (૩) ગેંગમાં કામ કરવાની સ્મ્રુત્તિ એ ત્રીજું લક્ષણ.
એવે નિયમ છે કે સાજા-સારા શરીરમાં કઈ દર્દી કે રાગ થાય તા તરત જ તેની વેદના થયા વિના ન રહે. વેદના જાણવા કે સમજવા જેટલી શક્તિ જેના શરીરમાં ન હાય તા વૈદ્યો પણ એવા દરદીને માટે હાથ ખંખેરી નાંખે. દર્દીની વેદના જ ન હોય તે સમજવું કે દર્દીની મધી પ્રાણશક્તિ હણાઈ ગઈ છે. તે જ પ્રમાણે સાજા-સુસ્થ શરીરવાળાને નિયમિત આહાર-પાણી મળે શાંતિ વળે. આહારની રુચિ ગઈ એટલે કાંઈક પણ રાગનાં મૂળ પડ્યાં છે. બેસી રહેવુ ન ગમે-કઈક પણ કામ કામ સિવાય તેને ચેન જ ન પડે.
એટલે તેને જરૂર સમજવું કે શરીમાં સુદૃઢ શરીરવાળાને કરવું જ જોઈએ.
આત્માના આરેાગ્યના પશુ આવાં જ ત્રણ લક્ષણા છે. પાપના તિવ્રપણે પશ્ચાત્તાપ થવા એ પહેલું લક્ષણ, પુણ્યને વિષે આત્મપ્રસાદના અનુભવ થવા એ ખીજું લક્ષણ અને કન્તવ્ય કરવામાં દ્રઢતા તથા આનંદ એ ત્રીજું લક્ષણ, આ આધ્યાત્મિક આરેાગ્ય, સર્વ પ્રકારની ધમસાધનાનું મૂળ છે. દેહની ઉન્નતિ કે વિકાસના આધાર જેમ દેહના સ્વાસ્થ્ય ઉપર રહેલા છે તેમ આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ નિલ વિવેકવિ ઉપર આધાર રાખે છે. ધર્મકરણીની લગની સાથે આત્માના
