________________
[૧૬]
ધર્મમંગળ . પણે સંઘરે કરવાની વૃત્તિ મુખ્ય હોય ત્યાં પીડન અને અવ્યવસ્થા સિવાય બીજું શું પરિણામ આવે ? ધનિકે પૈસાના જોરે બીજાના મેઢાને કેળીયે ઝુંટવી લે, ગરીબેને દેહ ઢાંકવા પૂરાં વસ્ત્ર ન મળે અથવા તે બળવાને ડેડ બતાવીને નબળાનાં અન્ન-વસ્ત્ર પડાવી લે તે તેમાં સંયમ તે નથી જ, પણ સામાજિક્તા અથવા વ્યવસ્થાના નામે પણ મેટું મીંડું મૂકાય.
આપણે ઈદ્રિયસંયમ ઉપર ખાસ ભાર મૂકીએ છીએ. આપણુ ધર્મજીવનને પાયે જ સંયમ છે. એના આધ્યાત્મિક સ્વરૂપની હું ના નથી પાડત.
પણ તે સાથે, જે સંયમને અર્થ અને આશય બરાબર સમજાય તે આપણા સામુદાયિક જીવનમાં પણ એની આદુભૂત અસર થયા વિના ન રહે. જીવનની જરૂરીયાતને ટુંકાવી દેવી એ સંયમ છે. એને અર્થ એ થયો કે બીજાઓ પોતાના જીવનની જરૂરીયાત પૂરી કરી શકે એવી એમને સગવડ આપવી. આ પ્રમાણે જરૂરીયાતે વહેંચી લેવાથી કેઈને બીજાનું ઝુંટવી લેવાને-લૂંટી લેવાને કે સંગ્રહ કરવાને લાભ નથી થતું. સમાજનું ગાડું સહજપણે ચાલે છે. બીજા શબ્દમાં કહીએ તે સંયમ, જીવવાને અને જીવવા દેવાના સિધ્ધાંતને વ્યવહારિક અમલ છે.
રશીયા જેવા સામ્યવાદી રાષ્ટ્ર મુડીવાદના શેષણને અટકાવવા કાયદાની અને શાસનદંડની સહાય લીધી છે. એટલું છતાં એ કેયડે હજી પૂરેપૂરે ઉકેલા નથી. પરિગ્રહ પરિ.
