________________
ગુણસ્થાન
[ ૧૩૫ ] નવીન લાગે છે. એ જ પ્રમાણે અધ્યવસાયેની અનિવૃત્તિ એટલે દ્રઢતા હોવાથી અનિવૃત્તિ ગુણસ્થાનક કહ્યું છે.
૧૦ મું સૂક્ષ્મસંપરાયઃ મેહનીય કમની વીસ જેટલી પ્રકૃતિઓ ઉપશાંત અથવા ક્ષય થયા બાદ ફક્ત સૂક્ષમ ખંડસ્વરૂપ લેભ-કષાયનું અસ્તિત્વ હોવાથી એને સૂમ સંપરાય ગુણસ્થાનક કહેવામાં આવે છે.
૧૧ મું ૧૨ મું ઉપશાંત મેહ અને ક્ષીણમેહઃ આ બને પૂર્ણ સમભાવવાળા ગુણસ્થાન છે. માત્ર ફેર એટલો જ કે ઉપશાંતમહીને સમભાવ સ્થાયી નથી હોત. ક્ષીણ મહીને સ્થાયી હોય છે.
૧૩ મું સગે કેવલીઃ અહીં શુદ્ધ ક્ષાયિકભાવ, ઉત્કૃષ્ટ ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ તથા નિશ્ચય ક્ષાયિક યથાવાત ચારિત્ર વર્તે છે. આત્માને અહીં પરમ વિકાસ હોય છે. એમને , કેવલી, અહંન્ત, સર્વજ્ઞ, જિવન્મુક્ત કે સ્થિતપ્રજ્ઞ ગમે તે નામથી સંબંધે. આ સ્થિતિ મેળવ્યા પછી નીચે પડવાપણું નથી રહેતું.
૧૪ મું અગ કેવલીઃ અંતિમ સ્થિતિમાં કેવળી જ્યારે એકાદ ક્ષણને માટે પૂર્ણ નિશ્ચલ બની જાય ત્યારે એ નિશ્ચલ અવસ્થા અગ કેવલીની અવસ્થા કહેવાય.
શાસ્ત્રીય પરિભાષાની પકડમાંથી એ વર્ણનને જે આપણે બહાર કાઢીએ તે સામાન્ય માણસ પણ એ સમજી શકે.
