________________
[ ૧૩૪ ].
ધર્મમંગલ સંયમ બહુ હળવો હોય છે. મન, વચન કે કાયા ઉપર તેની નજીવી અસર રહે છે.
૫ મું દેશવિરતિઃ દેશ એટલે અંશઃ સમ્યગદષ્ટિ જીવ અહીં પહોંચ્યા પછી વ્રતધારી બને છે. મહાવતેને ધારણ કરવા જેટલું સામર્થ્ય ન હોવાથી શ્રાવકના બાર વ્રત વિગેરે પાળવાની એનામાં યોગ્યતા આવે છે. એના આd, રૌદ્રધ્યાન, મંદ હોય છે. સ્વાધ્યાય, સંયમ, તપ, દેવગુરુભક્તિ જેવી પવિત્ર કરણીમાં એને રસ પડે છે.
૬ હું પ્રમત્તવિરતિઃ અહીં અહિંસાદિ પાંચ મહાવ્રતનું પાલન હોય છે, પણ પ્રમાદને સંભવ છે. કર્તવ્યને માર્ગ દષ્ટિ સન્મુખ સ્પષ્ટ હોય ખરે, પણ આલસ્યાદિના કારણે અનાદરબુદ્ધિ ઉપજે એનું નામ પ્રમાદ. વિકથા, કષાય, ઈન્દ્રિયવિષય, નિદ્રા, પ્રણય વિગેરે એ પ્રમાદના ભેદે છે. પ્રમાદ એટલે ખાસ કરીને અહીં પ્રમાદની તિવ્રતા જ સમજવાની છે.
૭ મું અપ્રમત્તવિરતિઃ સંયમી માણસ અનેક વાર પ્રમતમાંથી અપ્રમત્ત અને અપ્રમત્તમાંથી પ્રમત્તમાં આવ-જા કરે છે. કર્તાવ્યની અંદર ઉત્સાહ કે ઉલાસ અખંડિત રહે એ અપ્રમત્તાવસ્થા અને ઉત્સાહ મંદ પડે એટલે પ્રમત્ત અવસ્થા.
૮ મું અને શું અપૂર્વકરણ, અનિવૃત્તિકરણઃ સમભાવના એવા અપૂર્વ પરિણામ ઉલ્લસે કે જેવા પહેલાં કઈ વાર ન અનુભવ્યા હોય તેથી તે અપૂર્વકરણ કહેવાય. આત્મિક ઉત્થાનમાં આ પરિણામોની નિર્મળ ધારા વહે છે. એ તદ્દન
