________________
૧૪૫
चत्वारः प्रथमे तत्र शुभकर्मकराः स्मृताः । पञ्चमो दासको ह्यत्र सर्वकर्मकरो भवेत् ॥ ३ ॥
सेव पांय प्रहारना गएरोसा छे, शिष्य, अंतेवासि, नृत्य, ચોથા અધિકર્મકર અને પાંચમા દાસ. તેમાંના પહેલા ચાર શુભ કર્મ કરનારા અને છેલ્લો એટલે પાંચમો દાસવર્ગ તે સર્વ કામનો કરનાર होय छे तत्र विद्याध्ययनतत्परः शिष्य ॥ १ ॥ तेमां ने विद्या भावामां सावधान ते शिष्य अहेवाय शिल्पविद्यार्थी अंतेवासी ।। २ ।। शिल्प विद्यानो शीजनार ते अंतेवासी भगवो. भृत्या कर्मकरो भृत्यः ।। ३ ।। रो४ सई आम हरे ते लृत्य कर्मकराणामधिष्ठाताधिकर्मकरः ।।४।। याऽरोनो उपरी तेनुं नाम अधिर्भ ४२, गृहद्वारस्थोच्छिष्टविण्मूत्राद्यशुचिस्थानशोधक: स्वामिगुह्याङ्गशोधकश्च दासः ।।५।। घरनी जर खांगलामा रहेला उच्छिष्ट (जेठवार्ड) भल, મૂત્રાદિ અપવિત્ર વસ્તુને સાફ કરનાર તથા શેઠનાં ગુહ્ય અંગોને ધોઈને સાફ રાખનાર તે દાસ કહેવાય.
भृत्यस्तु त्रिविधस्तत्रायुधिकः प्रोक्त उत्तमः ।
मध्यमः कृषिकश्चैवाधमो भारस्य वाहकः ।। ४ ॥ दासाः पञ्चदश ख्याता गृहजः क्रीत आधितः । लब्धो दायागतश्चैव दुर्भिक्षे पोषितस्तथा ।। ५ ।। युद्धे पणे च विजित ऋणभाग् ऋणमोचितः । रक्षितो मुक्तिदानेन प्रव्रज्याप्रच्युतस्तथा ।। ६ ।। स्थितो यः स्वयमागत्य वडवालोभतः स्थितः । अमातृपितृको यस्तु विक्रेता स्वयमात्मनः ।। ७ ।।
મૃત્યુ (ચાકર) ત્રણ પ્રકાનો કહેવાય છે. તેમાં પ્રથમ આયુધિક (શસ્ત્ર ધારણ કરનાર) ઉત્તમ પ્રકારનો ગણેલો છે. ખેડુતને મધ્યમ કહેલો છે. અને ભારવહન કરનારો કનિષ્ટ કહેવાય છે. દાસ જાતના
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
