________________
પર आवश्यकक्रियोद्युक्ता उन्मत्ता भूतडाकिनी । ગૃહીતા વાતપિતોના મનાÉયા: મૃતા વધે છે ૨૩ | देशकालानुसारेण कृत्यसाधनदूषणे ।। જ્ઞાત્વા યાર્નરશpલીન વત્નાલાલ્લાનૂપ: | ૨૪ ||
અશક્ત, ઘરડા થયેલા, બાલક, સદુલમાં ઉત્પન્ન થયેલા લુલા લંગડા, જેનો સ્વામી જાણ્યામાં ન આવ્યો હોય એવા, ક્રૂર, રાજ્ય : કાર્યમાં ગુંથાયેલા, આવશ્યક કર્મમાં ગુંથાયેલા, ગાંડા, ભૂત તથા ડાકણથી પીડાયેલા, વાયુ, પિત્તાદિના રોગથી પીડાતા, એવાઓને બોલવવા યોગ્ય, વિદ્વાનોએ ગણેલા નથી. દેશ કાલાનુસાર ન્યાયનાં સાધનોમાં ખામી રહે છે એમ જણાય તો વાહન મોકલીને તે અશક્તાદિને પણ બલથી બોલાવી મંગાવવા. પતિદ્વીત્યા તૂને प्रत्यर्थिन्यानीते किं तत्पितृभात्रादयोपि तत्र वक्तुं शक्नुवन्ति न वेत्याह ઉપર બતાવેલી રીતિ પ્રમાણે દૂત (બેલીફ અથવા પોલીસ) દ્વારા પ્રતિવાદિને બોલાવી આણે ત્યારે શું તેના પિતા, ભાઈ વગેરે તે કામમાં બોલી શકે છે કે નહિ, તે કહે છે :पिता भ्राता न पौत्रो वा न सुतो न नियोगकृत् । व्यवहारेषु शक्तः स्याद्वक्तुं दंड्यो हि विब्रुवन् ।। २५।। - પિતા, ભાઈઓ, છોકરો કે છોકરાનો છોકરો મુખીઆર અથવા કોઈ પણ ચાલતા કામમાં બોલવાને યોગ્ય નથી અને તેમ છતાં બોલે તો અવશ્ય તે દંડને પાત્ર થાય છે. સ્વાસ્થભાવે તુ ઉત્તપૂffધરિત્વેન સર્વે વ શવનુવંતિ કૃતિ સ્થિતિ સ્વામી એટલે વાદિ કિંવા પ્રતિવાદિ જાતે ન હોય અને તેઓને બોલવાનો પૂર્ણ અધિકાર કોર્ટથી મળ્યો હોય તો બોલવાને સર્વે શક્તિમાનું થાય છે એવો કાયદો છે. તતયિકારો ઈિત્ત પ્રતિજ્ઞાપત્રમુત્તર વૃપ્તિ પ્રત્યર્થને તત્ ત્યાર પછી અધિકારીએ વાદિએ આપેલી અરજીનો
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
