________________
નિવેદન ચાલ્યુ.
(20) પાસિીક મહાસાગરમાં બહુ ઉગે છે. કેટલાક જી.ડા પ્રકાશ શકિતવાળા છે. વનચાંડાલ ઝાડના પાંદડાં ગરમીમાં નાચે છે, હાથ ઘસી ગરમ કરી અડાડતાં પણ તે નાચે છે. ગરમ મુલ કુની વનસ્પતિ ઠંડા પ્રદેશમાં ઉછરતી નથી, તેમજ ઠંડા મુલકની વનસ્પતિ ગરમ દેશમાં ઉછરતી નથી, કદાચ યંત્રા દ્વારા ઠંડી ગરમીના ફેરફારો કરાય છે, તા પણ તેને અનુકૂળ હવા અને પાણીના અભાવે તેને ઉગાડવામાં નિષ્ફળતા અનુભવાય છે; કેમકે હુ રાઉસીસમાં ઉછરેલ ગરમ દેશના રાપાએ સુરેપમાં જેવા જોઇએ તેવા ખીલતા નથી. ગરમીના ય ંત્રાથી ઉષ્ણુતા પુરી પાડવ! છતાં હુકા અને રાશનની ખામી રહે છે. વળી આથી એવુ પણ સમજી શકાય છે કે- ઝાડને ગરમ દેશ પુષ્ટિકારક છે.
આપણા ખેરાક હાજરીમાં જઇ શુદ્ધ થઇ પુષ્ટિપ્રદ લેાહી અને છે, તેમજ વનસ્પતિના ખારાક પત્રમાં શુદ્ધ થઈ પુષ્ટિકારક રસ અને છે. વનસ્પતિનાં મુળીયાં હાજરીનુ કામ કરે છે, ફરતા રસ લેહીની ગરજ સારે છે, અને પાંદડાં ફેફસાંનું સ્થાન સાચવે છે. તેનાં મૂળ એવાં શક્તિવાળાં હાય છે કે ગમે ત્યાં પાણીના સ્થાનમાં પહાંચી જાય છે. એક માવળના મૂળ પાણી માટે ૨૨ વાર (૬૬ ફુટ) દુર રહેલ કુવામાં જઇને પડયાં હતાં. વનસ્પતિની ઉત્પત્તિ તપાસીએ તેા પ્રાણીના ગર્ભનું લેાહી-ધાતુ. વાળું ભ્રુણ ઇંડાના પીળા રંગના પ્રવાહી પદાર્થ, અને ત્રીજના અંકુર એ ત્રણે એક જાતના પદાર્થ છે. વનસ્પતિમાં ખીજાજ તુની પેઠે મથુનધમ અવ્યક્ત છે. કેટલાક ઝાડ પુરૂષરૂપે, કેટલાક સ્ત્રીરૂપે, અને કેટલાક અન્ને રૂપાળાં હાય છે. અને સ્રી ઝાડમાં જનનશકિત એક કુલે કે ખીજા જુદા જુદા કુલ હાય છે. શ્રી જાતિને ( ગાંડકાળા તંતુ ) ગકસર હાય છે, જેની નીચે બીજાને ઉત્પન્ન કરનારા બીજકેાશ હાય છે. ઝુમકાકુલ મને કૃમિસાના ફુલના ગભ કેંસર ફરતા હાય છે, જ્યારે ઘણાં તા સ્થિર હાય છે. પુરૂષ જાતિને પરાગ કેસર ( ભૂકીવાળા તંતુ) થાય છે, જેના ગકેસર સાથેના સ ંવેગમાં જનનશકિત છે. આવી સ્થિાંતના ઝડ ટ્રાન્સ કે ઇટાલીમાં અધિક પ્રમાણુમાં છે. ક્રેન્સ અને ઇટાલીના વેલિનેરિયા તથા સ્પાઈર
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org