________________
સમુદ્રમાં દેખાતી સંપૂર્ણ સ્ટીમર :
DJ ફ્ર 23
આજની સ્કૂલોમાં પૃથ્વી ગોળ દડા જેવી છે તે સમજાવવા સૌથી પહેલો પુરાવો આપણને શીખવવામાં આવે છે કે સમુદ્રમાં દૂરથી જહાજ આવતું હોય તો પ્રથમ તેની ટોચ -ચીમની દેખાશે. પછી જેમ જેમ તે જહાજ નજીક આવતું જશે તેમ તેમ તેની નીચેના ભાગો દેખાતા જશે અને નજીક આવશે ત્યારે જહાજ આખું દેખાશે.
આપણે સૌ આ રીતે સ્કૂલોમાં ભણ્યા છીએ અને હજી વિદ્યાર્થીઓ ભણી રહ્યા છે.
આના કારણમાં આપણને શીખવાડવામાં આવ્યું છે કે જ્યારે માત્ર જહાજની ચીમની દેખાય છે તે વખતે પૃથ્વીની ગોળાઈ આડે આવતી હોવાથી જહાજનો નીચેનો બાકીનો ભાગ દેખાતો નથી. પછી જેમ જેમ સ્ટીમર તે ગોળાઈને ઓળંગી નજીક આવતી જશે તેમ તેમ પૃથ્વીની ગોળાઈથી ઢંકાઈ ગયેલા ભાગો દેખાતા જશે. છેવટે જહાજ સંપૂર્ણ ગોળાઈને ઓળંગી નજીક આવશે ત્યારે સંપૂર્ણ જહાજ આપણને દેખાશે.
આ માટે આપણને શીખવવામાં આવે છે કે પાંચ કિલોમીટરે ૧૧ ઇંચની ગોળાઈ નડે, ૧૦ કિલોમીટરે ૬ ફૂટની ગોળાઈ અને ૧૦૦ કિલોમીટરે ૫૮૭ ફૂટની ગોળાઈ નડતી હોવાથી દૂર રહેલી સ્ટીમર ગોળાઈના કારણે આખી દેખાતી નથી. આ રીતે જતી એવી સ્ટીમરને જોઈએ તો પ્રથમ નીચેનો ભાગ ઢંકાશે પછી જેમ જેમ દૂર જતી જશે તેમ તેમ ઉપર ઉપરનો ભાગ ઢંકાતો જશે અને છેવટે માત્ર ચીમની સિવાયનો ભાગ ઢંકાશે અને તેનાથી પણ દૂર જતાં સંપૂર્ણ સ્ટીમર પૃથ્વીની ગોળાઈની આડમાં ચાલી જવાથી દેખાતી બંધ થઈ જશે.
પૃથ્વી ગોળ હોવાના જે અનેક કારણો આપણને શીખવવામાં આવે છે તેમાં આ જ એક કારણ એવું છે કે જેને આપણે સમુદ્ર કિનારે જઈ દૂરબીન દ્વારા ચકાસી શકીએ.
Jain આપણી સાચી ભૂગોળ
For Personal & Private Use Only
www jainelibrary.org u
