Karm Prakruti Part 01

SR No.: 005572
Original Sutra Author: N/A
Author: Kailashchandravijay
Publisher: Rander Road Jain Sangh
Total Pages: 550
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 114

બંધનકરણ
ચિત્ર નં. પની સમજુતી :- સ્નેહ પ્રત્યયની વર્ગણાઓ અનંતી છે. તેમાં જઘન્ય વર્ગણામાં ૧ સ્નેહાણ છે પછી પછીની વર્ગણાઓમાં ૧ - ૧ - સ્નેહાણ વધારતા છેક છેલ્લી વર્ગણા સુધી જવું. પ્રથમ વર્ગણામાં સૌથી વધારે પુદ્ગલો છે. પછી પછીની વર્ગણાઓમાં સ્નેહ (રસ) વધે તેમ પુદ્ગલો ઘટતાં જાય છે. આમાં પ્રથમની અનંત વર્ગણાઓમાં પુદ્ગલો ઉત્તરોત્તર વર્ગણામાં અસંખ્યભાગ જેટલાં ઘટે છે. એટલે આગળની વર્ગણામાં જેટલાં પુદ્ગલો હોય તેના કરતાં એક અસંખ્યાતમો ભાગ ઓછો એટલા યુગલો બીજી વર્ગણામાં હોય, આ પ્રથમ વિભાગ થયો.
બીજા વિભાગમાં પૂર્વ પૂર્વ કરતાં ઉત્તર ઉત્તરની વર્ગણામાં સંખ્યામાં ભાગ જેટલાં પુદગલો ઘટે છે. અર્થાતુ સંખ્યાતમા ભાગના પુદ્ગલો ઘટીને સંખ્યાત બહુભાગ જેટલાં પુદ્ગલો પછીની વર્ગણામાં હોય છે. આવી અનંતી વર્ગણાઓ ગયા પછી ત્રીજો વિભાગ આવે છે.
તે ત્રીજા વિભાગમાં પણ અનંતી વર્ગણાઓ છે. અને ઉત્તરોત્તર વર્ગણામાં પૂર્વ પૂર્વ વર્ગણા કરતાં સંખ્યામાં ભાગના પગલો રહે છે. એટલે સંખ્યા બહુભાગ જેટલાં પગલો ઘટે છે. તે રીતે આગળના બે વિભાગમાં અસંખ્યયગુણ હીન અને અનંતગુણ હીનમાં પણ જાણવું પ્રથમ અને બીજા વિભાગમાં દ્વિગુણ હાનિ આવી છે. પછીના ભાગમાં ઘણા પુદ્ગલો ઘટતાં હોવાથી દ્વિગુણ હાનિ ન આવે.'
ટીકામાં બીજી રીતે પણ પરમ્પરોપનિધા બતાવી છે.'
ટી-૧, સંખ્યાતગુણ હીનની પ્રથમ વર્ગશામાં ધારો કે ૯૯ લાખ પરમાણુઓ છે. તો એની બીજી વર્ગશામાં પણ ૩૩ લાખથી વધુ પરમાણું તો હોય જ નહીં. કારણકે સંખ્યાતગુસ હીનમાં સામાન્યથી વધુમાં વધુ ત્રીજો ભાગ લઈ શકાય છે. તેથી દ્વિગુણ હાનિ મળે નહીં.
ટી-૨. અસતુકલ્પનાથી હાનિ વૃદ્ધિના સ્થાનો : અ માં ક નો અનંતમો ભાગ બાદ કરવાથી જે ૨કમ આવે (• ગણે અનંત) તે ગ ની અપેક્ષાએ અનંતભાગહીન હોય છે. અને અનંતમો ભાગ ઉમેરવાથી જે આવે તે અનંતભાગ વૃદ્ધિવાળી રકમ (ગ / અનંત) કહેવાય.
આ રીતે અસંતુ મો ભાગ બાદ કરવાથી કે ઉમેરવાથી જે આવે તે અનુક્રમે અસંeભાગ હીન (ગ-/ સંખ્યય) અને અસંવે ભાગ વૃદ્ધિવાળી (સ + / અસંખ્યય) કહેવાય.
આ જ રીતે સંખ્યામાં ભોગ બાદ કરવાથી અને ઉમેરવાથી જે રકમો આવે તે અનુક્રમે સંખ્યાતભાગહીન (ક - ૨ / સંખ્યય) અને સંખ્યાતભાગ વૃદ્ધ (ય + | સંખ્યય) કહેવાય છે. | ગ ને ક્રમશઃ અનંત, અસંવ અને સંખ્યાના વડે ભાગવાથી જે રકમો આવે તે અનુક્રમે અનંતગુણહીન (ક , અનંત) અસંતુગુણ હીન (ગ)અસંખ્યય) અને સંખ્યાતગુણહીન (ા | સંખ્યય) કહેવાય છે. એમ ક ને ક્રમશઃ અનંત અસંત અને સંખ્યાના વડે ગુણવાથી જે રકમો આવે તે અનુક્રમે અનંતગુણવૃદ્ધ ( x અનંત) અસંતુ ગુસવૃદ્ધ (ા x અસંખ્યય) અને સંખ્યાતગુણ વૃદ્ધ (8 x સંખ્યય) કહેવાય છે.
ધારો કે મુળ રકમ = ૧૦ લાખ છે, ૧૦૦ એ સંખ્યાતુ છે, ૧૦,૦૦૦ એ અસં% છે. અને ૧ લાખ એ અનંત છે, તો ૧૦ લાખ+૧ લાખ =૧૦ એ અનંતમો ભાગ થશે, ૧૦ લાખ ૧૦,૦૦૦ = ૧૦ એ અસં. મો ભાગ થશે અને ૧૦ લાખ ૧૦૦ = ૧૦,૦૦૦ એ સંખ્યામાં ભાગ થશે તેથી ૯,૯૯,૯૯૦, ૯,૯૯,૯૦૦ અને ૯,૯૦,૦૦૦ આ રકમો ક્રમશ: અનંતભાગ, અioભાગ અને સંખ્યાતભાગ હાનિવાળી થશે. તેમ જ ૧૦,૦૦૧૦, ૧૦,૦૦,૧૦૦ અને ૧૦,૧૦,૦૦૦ આ રકમો ક્રમશ: અનંતભાગ, અસં ભાગ અને સંખ્યાતભાગ વૃદ્ધિવાળી થશે. ૧૦ લાખને અનુક્રમે ૧ લાખ, ૧૦,૦૦૦ અને ૧૦૦ વડે ભાગવાથી જે રકમો ૧૦,૧૦૦ અને ૧૦,૦૦૦ આવે તે ક્રમશ: અનંતગુણહીન અસગુણહીન અને સંખ્યાતગુણહીન ૨કમો થશે, એમ ૧૦ લાખ ને ૧ લાખ, ૧૦,૦૦૦ અને ૧૦૦ વડે ગુણવાથી જે ૨કમો દશ હજાર કરોડ, એક હજાર કરોડ, અને દશ કરોડ આવે છે. તે ક્રમશઃ અનંતગુણવૃદ્ધ, અસં ગુણવૃદ્ધ અને સંખ્યાતગુણવૃદ્ધ ૨કમો થશે. - હવે પ્રસ્તુતમાં વિચારીએ : ધારો કે પ્રથમ વર્ગણામાં ૧૦૦ અબજ પરમાસુઓ છે. ૧૦૦ સુધી સંખ્યાતું છે, ૧૦,૦૦૦ સુધી અસં% છે અને તે ઉપર અનંત છે. તેથી ૧૦૦ અબજમાંથી ૯૯,૯૯,૯૯૯ સુધીના પરમાણુઓ ઓછા થયા હોય અનંતભાગહીન કહેવાય. ૧૦ અબજ : ૧૦૦% =૧ કરોડ કે તેથી વધુ પરમાણુઓ ઓછા થયા હોય તો અસંહભાગહીન કહેવાય, ૧૦૦ અબજ ૧૦ =૧ અબજ કે તેથી વધુ પરમાણુઓ ઓછા થયા હોય તો સંખ્યાતભાગહીન કહેવાય, ૧૦૦ અબજ: ૩ =લગભગ ૩૩.૩૩ અબજ કે તેથી વધુ પરમાણુઓ શેષ રહે ત્યારથી સંખ્યાતગુણહીન કહેવાય, ૧૦ અબજ:૧૦ =૧ અબજ શેષ રહે તે ઉત્ક0 સંખ્યાતગુણહીન છે. એનાં કરતાં પણ ઓછા શેષ રહે ત્યારથી અસં ગુણહીન કહેવાય. ૧૦ અબજ: ૧૦૦ = ૧ કરોડ થી પણ ઓછા શેષ રહે ત્યારથી અનંતગુણહીન કહેવાય.
તેથી પ્રથમ વર્ગણામાં ૧૦ અબજ, બીજીમાં ૯૯ અબજ ૯૯ કરોડ, ત્રીજીમાં ૯૯ અબજ ૯૮ કરોડ પરમાણુઓ જાણવાં. આમાં પ્રથમની અપેક્ષાએ ૨ કરોડની હાનિ થઇ એ પણ ૧૦૦ અબજના પ000 મા ભાગ રૂપે હોવાથી અસભાગહીન જ છે. (કારણકે ૧૦૧ થી ૧૦,૦૦૦ એ અસં છે.) એમ ચોથી વર્ગશામાં બીજા ૧ કરોડ ઘટવાથી કુલ ૩ કરોડની હાનિ થશે. જે લગભગ ૩૩૩૩ મો ભાગ હોવાથી અસંભાનહાનિ જ છે. આમ પ્રતિવર્ગના ૧ કરોડની (અસંતુભાગની). હાનિ ૯૯ વાર થશે ત્યાં સુધી (૧૦૦મી વર્ગણા સુધી) પ્રથમની અપેક્ષાએ અસંહ ભાગહીનની વર્ગનાઓ મળશે.
૧૦૧મી વર્ગણામાં ૧૦મી વર્ગણાના ૯૯ અબજ ૧ કરોડ પરમાણુઓની અપેક્ષાએ અસં% ભાગ જેટલાં ૧કરોડ પરમાણુઓ ઘટવાથી ૯૯ અબજ પરમાણુઓ હશે. એટલે કે પ્રથમ વર્ગણા કરતાં ૧ અબજ પરમાણુઓ (સંખ્યાતમો ભાગ) ઓછા છે. તેથી આ પણ અસં.ભાગહીનની જ વર્ગના હોવા છતાં પ્રથમ વર્ગણાની અપેક્ષાએ સંખ્યાતભાગહીન છે. હવે પછીની બધી વર્ગણાઓ પ્રથમની અપેક્ષાએ સંખ્યાતભાગહીન હશે. એમ કરતાં કરતાં લગભગ ૫૦૦૦મી વર્ગણા આવશે. એમાં ૫૦ અબજ પરમાણુઓ રહ્યા હોવાથી એ દ્વિગુણહાનિ વાળી હશે. લગભગ ૬૬૬૮મી વર્ગણા જે આવશે તેમાં ૩૩.૩૩ અબજ પરમાણુઓ રહ્યા હોવાથી એ પ્રથમ વર્ગણાની અપેક્ષાએ ત્રીજા ભાગની થવાથી સંખ્યાતગુણહીન થશે. એમ ૬૬૬૯મી વર્ગણામાં ૩૩.૩૨ અબજ પરમાણુઓ હોવાથી એ પણ લગભગ ત્રીજા ભાગની થવાથી સંખ્યાતગુણહીન થશે. આમ હવે વર્ગણાઓ પ્રથમની અપેક્ષાએ સંખ્યાતગુણહીન હશે. આમ કરતાં કરતાં લગભગ ૯૦૧મી વર્ગણા આવશે ત્યારે એમાં ૧ અબજ કરતાં ઓછા પરમાણુ રહ્યા હોવાથી એ પ્રથમ વર્ગણાની અપેક્ષાએ અસં ગુણહીન થશે. ત્યાર પછીની વર્ગશાઓ અસં ગુણહાનિ વાળી આવશે. આવી ઘણી વર્ગસાઓ ગયા બાદ એવી વર્ગણા આવશે જેમાં ૧ કરોડથી પણ ઓછા પરમાણુઓ હશે, જે ૧૦૦ અબજની અપેક્ષાએ અનંતગુણહીન છે. ત્યારબાદની બધી જ વર્ગણાઓ પ્રથમની અપેક્ષાએ અનંતગુણહીન થશે, કારણ કે બીજી બધીમાં ૧ કરોડથી ઓછા પરમાણુઓ છે અહીં એટલો ખ્યાલ રાખવો કે અનંરોપનિધાની અપેક્ષાએ આ બધી વર્ગનાઓ અસંતુ ભાગ હીનની જ છે. એટલે પ્રારંભમાં જ્યાં પૂર્વ પૂર્વની વર્ગણાઓ ૧૦૦ અબજની આસપાસ પરમાણુઓ ધરાવતી હતી ત્યાં ઉત્તરોત્તર વર્ગણામાં ૧ કરોડની હાનિ પણ અસંભોગ હાનિ કહેવાય અને નીચે ઉતરતાં ઉતરતાં એ હાનિ પણ ઓછી ઓછી થવા છતાં અસંdભાગ હાનિ રહેશે. તેથી જે વર્ગણામાં માત્ર ૧ અબજ પરમાણુઓ રહ્યા હોય ત્યારથી ઉત્તરોત્તર ૧ લાખ જેટલી હાનિ હશે તોય અસંહભાગહીનતા જળવાઈ રહેશે, એમ ૧ કરોડ પરમાણુઓ વાળી વર્ગણા બાદ ૧૦૦ જેટલી ઉત્તરોત્તર હાનિ થશે તો પણ અભાગહીનતા જળવાઈ રહેશે (કારણકે ૧ કરોડ ૧૦,000 =૧00o) એટલે કે ૧ કરોડ પછી ૯૯,૯૯,૦૦, ૯૮,૯૮,૦૦, ૯૯,૯૭,૦૦૦ વગેરે પરમાણુઓવાળી ઉત્તરોત્તર વર્ગણાઓ હશે જે પ્રથમની અપેક્ષાએ અનંતગુણહીન છે. આ પ્રમાણે અનંતરોપનિધાના શેષ ૪ વિભાગોમાં કલ્પી લેવું.
ઇતિ ચિત્ર નં. - પની સમજુતી સમાપ્ત