________________
છીએ, પરંતુ આ ભારતવર્ષ કે હિંદુસ્તાન તે આ on જન ક્ષેત્રફળવાળી ભૂમિ તે એશિયાખંડને જ એક વિભાગ છે. અને આ જ ભારતવર્ષ. ભારત-વર્ષવાળા એશિયાખંડ સહિત કુલ છ આ ભારત-વર્ષનું ભરત–ક્ષેત્રમાં સંભકે સાત ખંડ (એશિયા- આફ્રિકા- યુરેપ– વિત સ્થાન કયાં? એ સમજવા વિચારવું ઉત્તર અમેરિકા, દક્ષિણ અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલીયા જરૂરી છે કેઅને દક્ષિણ ધ્રુવ ખંડ) ભૂમિ જ આજના આપણે ત્યાં શ્રી શાંતિસ્નાત્ર વગેરેમાં બેલાય છે કે માનવસમુદાયથી પરિચિત થઈ શકી છે. આ ભરતક્ષેત્રે દક્ષિણાઈ ભરતે મધ્ય ખંડે. સાત ખંડને જ આજને માનવસમૂહ આખી (દક્ષિણ-ભરતના મધ્ય–ખંડમાં), પણ ખરી પૃથ્વી તરીકે સ્વીકારી લે છે.
રીતે મધ્ય ભાગ-આર્યાવર્ત (રપ) આર્ય કે આજના આધુનિક શિક્ષણમાં પલેટાયેલે દેશને સમૂહ) દક્ષિણ તરે (દક્ષિણ છે?) સગર માનવસમૂહ જેને આખી પૃથ્વી કહે છે તે ચક્રવતી' દ્વારા આકર્ષિત લવણ જલ મળે આખી પૃથ્વી (મહાસાગરે સહિતની સાત દ્વીપ સમૂહ (એશિયા-આફ્રિકા વિગેરે સાત બંડાવાળી ભૂમિ) ને આપણે પરિચિત દૃશ્ય દ્વીપ અથવા ખંડ) એશિયા દ્વીપે–ભારત જગતતરીકે ઉલ્લેખ કર વધુ સુગમ થઈ એમ બોલવું ઠીક લાગે છે. પડશે.
એટલે દક્ષિણ ભારત ક્ષેત્રના-મધ્ય ખંડમાં
A - આ “પરિચિત દશ્ય જગત” ને વિસ્તાર
આર્યાવર્તના–દક્ષિણ કિનારે લવણ-સમુદ્રના વધુમાં વધુ ૨૦૦૦૦ માઈલ લાંબા અને
આવેલા પાણી વચ્ચે એશિયા ખંડમાં-આ ૨૦૦૦૦ માઈલ પહોળો છે અને તે શાસ્ત્રીય
ભારત વર્ષ રહેલ છે. માપ પ્રમાંણાંગુલ જન પ્રમાણે તે લગભગ
એટલે ભરતક્ષેત્ર ૩૨૦૦૦ દેશે જેમાં છાજન લાંબી અને છ જન પહેલી ભૂમિ
સમાઈ જાય છે, તેવી છ–ખંડવાળી ભૂમિ અને
ભરતક્ષેત્રના જ દક્ષિણાઈ–ભરતના મધ્ય ખંડના કહી શકાય.
આર્યાવર્તન છેક દક્ષિણ કિનારે આવેલા દ્વીપ ' જેનું કુલ ક્ષેત્રફળ લગભગ ૩૫ જન
સમૂહમાંના એક એશિયા દ્વીપ (ખંડ) ને થાય.
એક નાને સર વિભાગ એ ભારતવર્ષ. - આ ૩૫ જન (લગભગ) ક્ષેત્રફળવાળા ભરતક્ષેત્રમાં આવેલા છ ખંડ-વૈતાઢય આધુનિક દશ્ય–જગતનાં સાત ખંડે પિકી પર્વત–૩૨૦૦૦ દેશ કે ગંગા કે સિંધુ નદીને એશિયા ખંડને એક વિભાગ એ જ ભારત સમાવેશ ભારતવર્ષમાં થઈ શકે નહિ. આ વર્ષ."
બધાને સમાવેશ તે ભરતક્ષેત્રમાં જ થઈ શકે. આ ભારત–વર્ષ (જુના સમયનું સમગ્ર કેટલીક જરૂરી સ્પષ્ટતાએ. હિંદુસ્તાન) ઉત્તર-દક્ષિણમાં ૧૯૦૦ માઈલ ભરતક્ષેત્રમાં લાંબુ અને પૂર્વથી પશ્ચિમ ૧૮૦૦ માઈલ ઉત્તરે– હિમવંત પર્વત પહેલું છે, જે પ્રમાણગુલથી માપીએ તે મધ્યમાં – વૈતાઢય પર્વત લગભગ બે એજન લાંબું અને જન પૂર્વ તરફ વહેતી ગંગા નદી પરાણે છે. જેનું ક્ષેત્રફળ આશરે ૦ થાજન પશ્ચિમ તરફ વહેતી–સિંધુ નદી જ થાય,
આ ચાર શાશ્વત પર્વત તથા નદી રહેલ છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org