________________
૩૨
શ્રી સદ્ગુરુ, સપુરુષ, સંત-જ્ઞાની પુરુષોનું માહાત્મ બોધ પામ્યો છે તે જીવને સમ્યફદર્શન થાય છે. (પ-૩૫૮/પા.૩૨૫)
અત્યાર સુધી જીવ જે કાંઈ પદાર્થનો બોધ મેળવતો આવ્યો છે તે જગતના જીવોનો જેવો અભિપ્રાય હોય છે તે અભિપ્રાયને અનુલક્ષીને પામ્યો છે, પણ જો પદાર્થનો જ્ઞાનીનો જે બોધ છે તે બોધના અભિપ્રાયને ધ્યાનમાં રાખી પુરુષાર્થ કરે તો સમ્યક્દર્શન પ્રાપ્ત કરી લે
(૪૬) મહાત્માનો દેહ બે કારણોને લઈને વિદ્યમાનપણે વર્તે છે, પ્રારબ્ધ કર્મ ભોગવવાને અર્થે, જીવોના કલ્યાણને અર્થે; તથાપિ એ બન્નેમાં તે ઉદાસપણે ઉદય આવેલી વર્તનાએ વર્તે છે, એમ જાણીએ છીએ. (-૩૭૩/પા.૩૩૦)
જે મહાપુરુષ છે, જ્ઞાની પુરુષ છે, તેમના દેહનું વિદ્યમાનપણું, હયાતીપણું બે કારણે હવે રહેલું હોય છે. (૧) પૂર્વે ઉપાર્જિત કરેલા કર્મોમાંથી જે પ્રારબ્ધરૂપ થયેલા છે અને ઉદયમાં આવી વર્તી રહ્યા છે, તેને સમભાવે ભોગવવાનું જ કાર્ય કરે છે અને (૨) પોતાની જે આત્મજ્ઞાનની દશા છે, પ્રગટ રહેલી છે, તેના આધારે બીજા જીવોનું કલ્યાણ થઈ શકે તો તેમ કરવા માટે વિદ્યમાનપણું રહેલું છે. તે સિવાયના બીજા કોઈ અર્થે તેઓ પોતાના દેહનો ઉપયોગ કરતા નથી કે પોતાના જ્ઞાનનો પણ ઉપયોગ કરતા નથી. (૪૭) જીવને સ્વસ્વરૂપ જાણ્યા સિવાય છૂટકો નથી; ત્યાં સુધી યથાયોગ્ય સમાધિ નથી; તે જાણવા માટે ઉત્પન્ન થવા યોગ્ય મુમુક્ષુતા અને જ્ઞાનીનું ઓળખાણ એ છે. જ્ઞાનીને જે યથાયોગ્યપણે ઓળખે છે તે જ્ઞાની થાય છેક્રમે કરી જ્ઞાની થાય છે. (પ-૩૮૭/પા.૩૩૭)
જીવ જ્યાં સુધી યથાયોગ્યપણે જાણતો નથી, અનુભવતો નથી ત્યાં સુધી સમાધિ યથાયોગ્યપણે પ્રગટતી નથી. તે જાણવા માટે, ઉત્પન્ન થવા માટે મુમુક્ષુતા પ્રગટાવવી જરૂરી છે અને સાથે સાથે આંતરિક રીતે જ્ઞાનીની આંતરદશાની ઓળખાણ કરવી જરૂરી છે. આમ જ્ઞાનીની યથાયોગ્ય ઓળખાણ, આંતરિક આત્મઅનુભવરૂપ દશાની ઓળખાણ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
