Page Text
________________
९१०
न्यायावतार - श्लो. ४ इति यावत् । तस्य ग्राहकं व्यवसायात्मकतया साक्षात् परिच्छेदकं ज्ञानं तदीदृशमिति, ईदृगेव प्रत्यक्षमिति संटङ्कः ।
८३. तत्र"ज्ञानग्रहणेन यत् सांख्या: प्राहुः-१३१ श्रोत्रादिवृत्ति प्रत्यक्षमिति, तत तिरस्करोति। श्रोत्रादीनां प्रकृतिविकारतया तद्वृत्तेर्व्यापारलक्षणाया जडतया प्रत्यक्षत्वायोगात्,
-न्यायरश्मिકારણે જે સાક્ષાત્ પરિચ્છેદક હોય તે જ્ઞાનને જ “પ્રત્યક્ષ' કહેવાય છે, બીજા કોઈને નહીં. એમ સંબંધ होवो.
૦ જ્ઞાન જ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ સ્વરૂપ હોઈ શકે ૦ (८3) प्रत्यक्षमा सक्षम भूल. 'ज्ञानं' ३५ विशेष्य५४थी सूयित थाय छ, शान ४ प्रत्यक्ष प्रभा५।३५ जना , अन्य पार्थ नही. तेथी सध्यशनरी ४६ छ, 'श्रोत्रादिवृत्ति प्रत्यक्षम्' भेटले. श्रोत्र, त्वया, यक्ष, म, नसि..- मे. पाय न्द्रियोनी ४ या३५ परिणाम તે જ પ્રત્યક્ષ છે, (સાંખ્યમતે બુદ્ધિ જડ છે, તેમાંથી ઈન્દ્રિયો ઉત્પન્ન થાય છે, તે જ્યારે વિષયાકારરૂપે પરિણમે, ત્યારે જ્ઞાન થાય છે, માટે વિષયાકારે પરિણત એવી ઈન્દ્રિય જ “પ્રત્યક્ષ' છે, એ તેઓનો
-अर्थसंप्रेक्षण(१३१) श्रोत्रादीति । श्रोत्रं त्वक् चक्षुषो जिह्वा नासिका चेति पञ्चमी-इति श्रोत्रादीनीन्द्रियाणि तेषां वृत्तिर्वर्तनं परिणाम इति यावत् । इन्द्रियाण्येव विषयाकारपरिणतानि प्रत्यक्षमिति हि तेषां सिद्धान्तः ।
-शास्त्रसंलोक(53) "सम्यग्ज्ञानं प्रमाणं प्रमाणत्वान्यथानुपपत्तेः।" -स्या.र.पृ.४१, प्रमाणप.पृ.१, प्रमेयक.पृ.३, प्रमेयरत्न
पृ.१० । "यत् पुनर्ज्ञानं न भवति न तत् प्रमाणम् यथा घटादिः।" -न्यायकु.पृ.२६ । (54) "इन्द्रियप्रणालिकया चित्तस्य बाह्यवस्तूपरागात् तद्विषया सामान्यविशेषात्मनोऽर्थस्य विशेषावधारणप्रधाना
वृत्तिः प्रत्यक्षम् ।" -योगद.व्यासभा.पृ.२७ । "यत्संबद्धं सत् तदाकारोल्लेखिविज्ञानं तत् प्रत्यक्षम्।" - सांख्यद. १/८९ / "कापिलास्तु श्रोत्रादिवृत्तेः प्रत्यक्षत्वमिच्छन्ति।" -प्रमाणसमु.पृ.६४, न्यायवा. पृ.४३ । "वार्षगण्यस्यापि लक्षणमयुक्तमित्याह - श्रोत्रादिवृत्तिरिति ।" -न्यायमं.पृ.१००, तत्त्वोप.पृ.६१। "रूपादिषु पञ्चानामालोचनमात्रमिष्यते वृत्तिः।।" सांख्यका.२८ । "चैतन्यमेव बुद्धिदर्पणप्रतिबिम्बितं बुद्धिवृत्त्या अर्थाकारया तदाकारतापद्यमानं फलम्।" योगद.तत्त्ववै.पृ. २९/ "अत्रेयं प्रक्रियाइन्द्रियप्रणालिकया अर्थसन्निकर्षण लिङ्गज्ञानादिना वा आदौ बुद्धेः अर्थाकारा वृत्तिः जायते।" सां.प्र.भा.पृ.४७ । "विषयैश्चित्तसंयोगाद् बुद्धीन्द्रियप्रणालिकात् । प्रत्यक्षं सांप्रतं ज्ञानं विशेषस्यावधारकम् ।।" - योगकारिका -२३ । "प्रमाता चेतनः शुद्धः प्रमाणं वृत्तिरेव च । प्रमार्थाकारवृत्तिनां
चेतने प्रतिबिम्बनम्।।" -योगवा.पृ.३०। (55) "अचेतनस्वभावाया इन्द्रियवृत्तेरप्युपचारादन्यतोऽर्थप्रमितौ साधकतमत्वानुपपत्तेः ।" - न्यायकु.पृ.४०।
"नहि स्फटिकमुकुरादिकादिकमिव तदाकारधारित्वेन श्रवणादिकमिन्द्रियं प्रत्यक्षतः प्रतीयते" - स्या.र.पृ.७२/ "श्रोत्रादिवृत्तिरध्यक्षम् इत्यप्येतेन चिन्तितम् । तस्या विचार्यमाणाया विरोधश्च प्रमाणतः।।" तत्त्वार्थश्लो.पृ.१८७, तत्त्वोप./
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005549 |
| Book Title | Nyayavatara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Saumyangratnavijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 408 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |