Page Text
________________
૧૪૮
નવતત્ત્વ પ્રકરણ | ગાથા-૫૦ મનોજ્ઞ છે=અત્યંત સુંદર દેખાવવાળી છે, સુરભિ છે=પુણ્યશાળી પૃથ્વીકાયના જીવોથી નિર્માણ કરાયેલી એવી સુંદર ગંધવાળી છે, પરમભાસ્વર પ્રાક્ભારા નામવાળી પૃથ્વી લોકના મસ્તક ઉપર રહેલી છે. વળી, મનુષ્યલોકની તુલ્ય ૪૫ લાખ યોજનવાળી, સિત છત્રના આકારવાળી=ઊંધા કરાયેલા શ્વેત છત્રના આકારવાળી, શુભ એવી તે પૃથ્વીના ઉપર સિદ્ધના જીવો લોકના અંતમાં રહેલા છે. (૧૯૨૦)
તેઓ=સિદ્ધના જીવો, કેવળજ્ઞાન-કેવળદર્શન સાથે તાદાત્મ્યપણાથી ઉપયોગવાળા છે, ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વવાળા છે, સિદ્ધતાની અવસ્થાવાળા છે અને હેતુ અભાવના કારણે અર્થાત્ ક્રિયા કરવાનું કોઈ પ્રયોજન નહિ હોવાને કારણે, નિષ્ક્રિય છે. (૨૧)
-
ત્યારપછી=લોકાન્ત પછી તેઓની ઊર્ધ્વગતિ કેમ થતી નથી, એ પ્રમાણે મતિ થાય તો કહે છે – ધર્માસ્તિકાયનો અભાવ હોવાને કારણે લોકના અંત પછી ગતિ નથી, જે કારણથી તે-ધર્માસ્તિકાય ગતિનો પ્રધાનહેતુ છે. (૨૨) મુક્ત આત્માઓને અવ્યય, અવ્યાબાધ, સંસારના વિષયોથી અતીત, પ્રકૃષ્ટ સુખ છે, એ પ્રમાણે પરમઋષિઓ વડે કહેવાયું છે. (૨૩)
અહીં શંકા થાય કે નાશ થયેલા આઠ કર્મોવાળા અશરીરી એવા મુક્ત જીવોને સુખ કેવી રીતે થઈ શકે ? એ પ્રકારની શંકામાં ભાષ્યકાર કહે છે, મને સાંભળો ! (૨૪)
આ લોકમાં ચાર અર્થમાં ‘સુખ’ શબ્દ વપરાય છે.
(૧) વિષયમાં, (૨) વેદનાના અભાવમાં, (૩) વિપાકમાં=પુણ્યકર્મના વિપાકમાં, અને (૪) મોક્ષમાં. (૨૫)
ચાર અર્થમાં વપરાતા સુખને જ સ્પષ્ટ કરે છે - (૧) અગ્નિ સુખ છે, વાયુ સુખ છે, એ પ્રમાણે વિષયોમાં અહીં=સંસારમાં, સુખ કહેવાય છે.
આશય એ છે કે અતિ ઠંડી પડતી હોય ત્યારે વહ્નિનું તાપણું સુખ પેદા કરે છે, અને અતિ ગરમી થતી હોય ત્યારે વાયુ સુખ પેદા કરે છે. તેથી વહ્નિ અને વાયુરૂપ વિષયમાં ‘સુખ’ શબ્દનો પ્રયોગ થાય છે.
(૨) વળી, દુઃખના અભાવમાં પુરુષ ‘હું સુખી છું,’ એમ માને છે. અશાતાના ઉદયથી કોઈક શારીરિક દુ:ખ પેદા થયું હોય, અને તે દુઃખનો જ્યારે અભાવ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005541 |
| Book Title | Navtattva Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | |
| Total Pages | 182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |