Page Text
________________
डीब्विधावुगिद्ग्रहणम् ॥१०॥ डीब्विधावुगिद्ग्रहणं प्रयोजनम्। भवती अतिभवती। महती अतिमहती॥ प्रतिषेधे स्वस्रादिग्रहणम् ॥११॥ प्रतिषेधे स्वस्रादिग्रहणं प्रयोजनम् । स्वसा परमस्वसा। दुहिता परमदुहिता॥ अपरिमाणबिस्तादिग्रहणं च प्रतिषेधे ॥१२॥ अपरिमाणबिस्तादिग्रहणं च प्रतिषेधे प्रयोजनम्। अपरिमाणबिस्ताचितकम्बल्येभ्यो न तद्धितलुकि। द्विबिस्ता द्विपरमबिस्ता। त्रिबस्ता त्रिपरमबिस्ता। याचिता द्विपरमाचिता॥ ટીપૂ ને લગતા વિધિમાં લૂ નું ગ્રહણ કર્યુ છે ત્યાં તદન્ત ને થાય) તે પ્રયોજન છે) |૧૦| ટીપૂ એ (સ્ત્રી પ્રત્યય) ને લગતા વિધિમાં ગત્ નું ગ્રહણ કર્યું છે ત્યાં તન્ત ને કાર્ય થાય) તે પ્રયોજન છે. જેથી મવતી ની જેમ) ગતિમવતી , મહતી (તેમ અતિમહતી સિદ્ધ થાય). ૯ી ના) પ્રતિષેધમાં 47 વગેરેનું ગ્રહણ કર્યું છે તે તદન્તને થાય તે પ્રયોજન) I/૧૧ &ી એ સ્ત્રી પ્રત્યયનો) પ્રતિષેધ (સૂત્ર)માં સ્વ વગેરેનું ગ્રહણ કરવામાં આવ્યું છે તેથી તદન્તને પણ ટીમ્ નો પ્રતિષેધ થાય) તે પ્રયોજન છે જેથી સ્વસા (ની જેમ) પરમસ્વસા, દિતા (ની જેમ) પરમહિતા (સિદ્ધ થાય). અપરિમાણ (એ હીન્ પ્રતિષેધ (વિધાયક સૂત્ર)માં વિતાવે નું ગ્રહણ છે તે તદન્તને થાય એ પ્રયોજન) /૧ર 40 મારિભાવિતા (એ ફી પ્રતિષેધ (વિધાયક સૂત્ર)માં વિસ્તાર નું ગ્રહણ છે તે તદ્દન્ત ને પણ થાય એ પ્રયોજન છે. મરિમા વિતાતિલવૂખ્યો ન તદ્ધિતા (એ પ્રમાણે વિરત વગેરેને ટીપૂ નો પ્રતિષેધ કરવામાં આવ્યો છે, તે તત્તને પણ થાય) જેથી કિવિતા. (થાય છે તેમ) દિપવિતા તથા ત્રિવિતા (થાય છે તેમ) ત્રિપવિતા (માં પણ ટીપૂ લોપ થાય). શાજિતા થાય છે તેમ ક્રિપવિતા માં પણ હી નો લોપ થાય.
છે.અહીં મા વગેરે કર્મનાં વિશેષણ છે તેથી (અંતે સ્ત્રિ ન હોવા છતાં) અનાત્મા સુર્વજો નેન (એમ સ્ત્રિ ના અર્થમાં) માર્ચમ્ થાય તે રીતે તદન્તવિધિ થઇને તદન્ત વાઘ ને પણ તે અર્થમાં શુન્ થઇને વીર્યવરપમ્ થશે. 358 નોધ (૩૪૯). 35 ગ્રામ્યો હી પ્રમાણે સ્ત્ર-કારાન્તને સ્ત્રીલિંગમાં હીમ્ થાય છે તેનો ન ફર્વસ્ત્રાષ્યિઃ થી પ્રતિષેધ કરવામાં આવ્યો છે તેમાં તંત્રઢિ ગણના શબ્દો છે. તે જેને અંતે હોય તેને (તન્ત ને) પણ હી નો પ્રતિષેધ થાય તે આ સૂત્રનું પ્રયોજન છે. તેથી જેમ સ્વ ને &ી નો પ્રતિષેધ થઇને વસા થાય છે તેમ તન્ત પરમવ નું પરમવા થશે. તે રીતે ટુદિતા ,પરમદિતા વગેરે થશે. અહીં પ્રશ્ન થાય કે પ્રતિષધ એ વિધિ નથી જયારે સૂત્રમાં તો વેન વિધિઃ૦ એમ વિધિને વિશે છે. પછી પ્રતિષેધ હોય ત્યાં તન્ત વિધિ કેમ કરીને થશે ? કે. કહે છે વિપીત્તે તિ વિયઃ અર્થાત સામાન્ય રીતે જે પણ કોઇ કાર્યનું વિધાન કરવામાં આવે તે વિધિ. એ અર્થમાં સૂત્રમાંનો વિધિશબ્દ વિધિ અને પ્રતિષધ બન્નેને લાગુ પડશે. પરિણામે ન પ ન્ના એ પ્રતિષેધને પ્રત સૂત્ર લાગુ પડશે. તેથી સ્વ વગેરે (શાતિપ૦ માંથી અનુવૃત્ત થતા) પ્રતિપાદિકનાં વિશેષણ છે તેથી તદન્ત વિધિ થવાથી પરમસા, મહિતા વગેરે સિદ્ધ થશે. 360 મપરિમાવિસ્તા િથી જે હજૂ પ્રતિષેધ કર્યો છે તેમાં વિત્ત શબ્દનું ગ્રહણ કર્યું છે (વિત એ સોનાનું માપ છે.૧૬ માસા=૮૦ રતિભાર = ૧ બિસ્ત કે સુવર્ણ) હૈ વિરૌ પવતિ (બે બિસ્ત સુવર્ણ ગાળે છે) એ અર્થમાં તરિતાર્થોત્તર સમાહરે વા પ્રમાણે દ્વિધુ --સંભવખ્યવહતિ પતિ થી જૂ થતાં મધ્યપૂર્વદિષ્ણુ સંજ્ઞાથામા થી તદ્ધિત સુ. હવે દિનો પ્રમાણે જે રી નું વિધાન કર્યું છે તેનો અપરિભાઈ દ્વારા પ્રતિષધ થતાં આ લાગીને દિવિતા થશે. અહીં વિત વગેરે દિગુ દારા રજૂ થએલ ઉત્તરપદનાં વિશેષણ છે. તેથી તદન્તવિધિ થઇને દિપવિતા ત્રિવિત્તા ઉપરથી ત્રિપવિતા સિદ્ધ થશે.
હ૪
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005538 |
| Book Title | Vyakaran Mahabhashya Navahnik Satik Gujarati Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pradyumna R Vora |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 2004 |
| Total Pages | 718 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |