Vyakaran Mahabhashya Navahnik Satik Gujarati Anuwad

SR No.: 005538
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumna R Vora
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 2004
Total Pages: 718
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 603

अपृक्तलोपे शिलोपे च कृते नुममामौ गुणवृद्धी दीर्घत्वमिमडाटौ श्नम्विधिरिति प्रयोजनानि ॥ नुम्। अग्ने त्री ते वाजिना त्री षधस्था। ता ता पिण्डानाम् । नुम् ॥ अमामौ हेऽनड्वन् अनड्वान् ॥ गुणः। अधोक् अलेट् ॥ वृद्धिः । न्यमा ॥ दीर्घत्वम्। अग्ने त्री ते वाजिना त्री षधस्था । ता ता पिण्डानाम् ॥ इम्। अतृणेट् ॥ अडाटौ। अधोक् अलेट् । एयः औनः॥ अम्विधिः। श्नम्-- अभिनोऽत्र
मत सामने शि खोप यया पछी नुम् ,अम् मने आम् , गुए भने वृद्धिदीर्घत्व, इम् ,अट् भने आट तथा श्नम् में विधिको (थ६ २.) में प्रयो४न छ.नुम् -अग्ने त्री ते वाजिना त्री षधस्था। ता ता पिण्डानाम्।” नुम् . अम् भने आम् -हे अनड्वन् , अनड्वान् ।' १९- अधोक् , अलेट् ", पृद्धिविधि-न्यमा ४०, होत्य- अग्ने त्री ते वाजिना त्री षधस्था। ता ता पिण्डानाम्। । इम् विधि- अतृणेट् । अट् भने आट विवि - अधोक् , अलेट् , ऐयः, औनः,83 श्नम् विधि.-अभिनोऽत्र,
" अग्ने त्री वाजिना ५२३ ७i६. प्रयोमiत्री , वाजीना, त्री ,षधस्था , ता , ता में समां शेश्छन्दसि बहुलम् । प्रभाए। शि दो५. थयो छ. तेथी त्रि जश् / शस्--जश्शसोः शि।--त्रि शि-- शि सो५, प्रत्ययसक्षथी शिछ तेभ समतां त्रिने सर्वनाम विमति ५२ छ तेम सभाशे तेथी नपुंसकस्य झलचः। थी नुम् थ ने सर्वनामस्थाने चासंबुद्धौ । थी 6५चा ही थने त्रीन् थतi नलोपः प्रातिपदि० थी न् दोप થતાં ત્રી થાય છે તે પ્રમાણે બાકીનાં સિદ્ધ થશે. આમ પ્રત્યયલક્ષણથી મુમ્ કાર્ય થઇ શકે તે પ્રત સૂત્રનું પ્રયોજન છે. 78 अनड्वन् संयुद्धिम सु-अनडुह स्-हल्ल्याब्भ्यो०--स्तो५, प्रत्ययसक्षसी छतभा समशेतथी असंबुद्धौ। थी. अम् भागम --अनडुअह-सावनडुहः। थी नुम् भागम--अनड्वन्ह--संयोगान्तस्य-अनड्वन् .ते शेते प्र.से.प.नु अनड्वान् थ.शे.अनडुह् स्--स् सो५ अनडुह् प्रत्ययसक्षए। यता स् छ तेभ समतi चतुरनडुहोरामुदात्तः। थी आम्-अनडुआह् , 6५२ प्रभाए नुम्--अनड्वान्हू-ह् લોપ બનવાનું આમ મમ્ અને માન્ થઇ શકે તે પ્રકૃત સૂત્રનું પ્રયોજન છે. 79 अधोक्--दुह् लङ् (ति)--अदिप्रभृति०--शप सो५--दुह् ति--ङित् ल-२ ५२ यतां इतश्च । थी इ टो५. दुह् त्--हल्ङ्याब्० थी. त् दोप--दुह्-- पुगन्तलघू० थी गुए!-- दोह-दादेर्धातोघः।--ह् नो घ्-दोघ--एकाचो बशो भष्० थी द् नो --धोघ्-झलां जशोऽन्ते। थी घ् नो ग्-धोग--वावसाने।--धोक्--लङ्लुङ्लक्षु. थी अट्--अधोक् थाय छे.तशत अलेट्--लिह् लङ् (ति)--शप् लुक्--इ सो५.लि त्-- सुरा लेह त्--त्तो५ लेह--हो ढः।--लेद-वावसाने।--लेट्--अट् थत अलेट् . माजनमा प्रत्ययलक्षएन यायतो લઘૂપધગુણ ન થતાં અનિષ્ટ રૂપ થવાનો પ્રસંગ આવત પણ પ્રત્યયલક્ષણ સૂત્ર છે તેથી કાર્ય સિદ્ધિ થાય છે. 80 न्यमार्ट --नि मृज् लङ् (ति) अ--इ सो५--त् सो५ मृजेर्वद्धिः। 6५या वृद्धि निमा--व्रश्चभ्रस्जसृजमृज० थी ज् नो --निमा-- झलां जशो० थी ष् नो (स्थान भने प्रयत्नभां अंतरतम लोपाथी) ड्--वावसाने।-- नो ट्-- नि माटु-अट् भागम--न्यमाश्थाय છે. અહીં વૃદ્ધિ થઇ છે તે પ્રત્યાયનો લોપ થયા પછી પ્રત્યયલક્ષણથી થઇ છે. આમ વૃદ્ધિ પણ પ્રત સૂત્રનું પ્રયોજન છે, એમ દલીલ છે 81 अग्ने त्री पोभ 64धानी हीथयोछते शेश्छन्दसि० प्रभाए शि सो५. यया पछी. प्रत्ययलक्षथी. थयो छ (नोध.७८) 82 अतृणेट भां इम् प्रत्ययसक्षथी थयोछे (नोच ७१). 83 लङ् मां अट् , आट् थायछत प्रत्ययसक्षथी यायछ.ऐयः--ऋ लङ् (ति)-ऋशप्नो शु--इतश्च । थी इतो५ ऋत्--श्ली। थी पियन ऋऋत्--अर्तिपिपोश्च । थीअभ्यासनो इ--रपर थतi इर् ऋत्--हलादि०--इऋत्-- अभ्यासस्यासवर्णे। थी इयङ्--इयत् -- सार्वधातुकार्ध० थी गुएरा--२५२ थतi इय्अरतु-त् सो५ इयर्--खरवसानयोः०--इयः--आडजादीनाम् । यी आट्--आ इयः--आटश्च । थी वृद्धि मे.हेश--ऐयः. नोधः ल स्थितिमा ४ अट् माराम थाय छे से मत प्रभाए। आट् थत वृद्धि भेडाशि भने २५२ थत आर् त् हित्य आर् अ त्-हलादि० --आ आर् त्-हल्ङ्याब्भ्यो०--त् लो५ आर्--खरवसानयोः --आः अभ. ३५ थशे. श. अनुथित छ,
२५५ 3 बहुल छन्दस्यमाङ्योगेऽपि। से. सूत्रमा बहुलम् सहए। थुछ तथा सही लावस्था भi आट् नथी यतो सेभ सभयान छे. (ना.). औनः--उन्दू लङ् (सि)--उन्दू स-रुधादिभ्यः०--उनन्दू--श्नान्नलोपः।--उनद् स--हलूड्याब्भ्यो०--उन--दश्च। थी. रुत्व