Vyakaran Mahabhashya Navahnik Satik Gujarati Anuwad

SR No.: 005538
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumna R Vora
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 2004
Total Pages: 718
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 578

||
द्विर्वचनं यवायावादेशालपोपधालोपणिलोप किकिनोरुत्वेभ्य इति । स पूर्वविप्रतिषेधो न पठितव्यो भवति किं पुनरन्त्र ज्यायः स्थानिवद्भाव एव ज्यायान् । पूर्वविप्रतिषेधे हि सतीदं वक्तव्यं स्यात् । ओदौदादेशस्योद्भवति चुटुतुशरादेरभ्यासस्येति । ननु च त्वयापीत्त्व वक्तव्यम् । परार्थं मम भविष्यति सन्यत इद्भवतीति । ममापि तत्त्वं परार्थ भविष्यत्युत्परस्यातस्ति च इति ।
ચા, પૂ. આ અવ્ વ્ એ આદેશો, આ કાર લોપ, ઉપપાલોપ, ગિ લોપ અને ત્તિ તથા વિઘ્ન નો ૩-કાર આદેશ કરતાં (પહેલા) બિર્વચન (કરવું જોઇએ). એ પૂયપ્રતિષેધ નો પાઠ કરવાની જરૂર નથી. આ (બે)માં વધારે સારૂં શું છે ? સ્થાનિયદ્ભાવ જ વધારે સારો, " શ્રેણ કે
317
કાનુન- મહિ વિષ્ણુ પ્રત્યય પર થતાં ગમન થી ઉપધા લોપ મ અતુલ પાનું પ રહિત થતાં વિત્વ પ્રાપ્ત નહીં થાય તેથી પિત્તે થી ઉપધાલોપનો સ્થાનિવદ્ભાવ થતાં Æ એ મ્ છે તેમ સમજીને જિત્ય, હાતિ:---ામ્ ઋતુસ્--હોલ્લઃ ।--નમતુઃ થશે. તે રીતે નમ્મુઃ થશે. આટિટતા--અર્ ના બિનન્ત નું જી--અર્ નિ ત્ વૃદ્ધિ-- ટિ ચત્ અત્--ળેર્રાર્નાટટ ।--બદ્ ત્ર અત્--હિ ।-- દ્વિત્વ પરંતુ અનાવદ્વિતીયસ્થ । થી દ્વિતીય પર્વ નું ચિત્ય પ્રાપ્ત થાય અહીં વિતીય પ નથી પરંતુ બે લોપને દિવના પ્રમાણે સ્થાનિયત ગયામાં આવે તો સાર એ ગતિ છે. તેમ સમજાશે અને ટિ નું ચિત્ય થતાં આદિક્ ત ૩૪ નારીનામ-ગારિન થશે તે રીતે આધિન પણ થશે.આ ળિ લોપનાં દૃષ્ટાન્ત છે. વસ્તુઃ વધુઃ (નોંધ ૨૯૩) એ દેશનાં દૃષ્ટાન્ત છે
* પૂર્વવિપ્રતિષષ એટલે સ્ત્રિ પર સૂત્રનો બાધ કરે તે.જ્યાં બે સૂત્રોસમાન બળવાળાં હોય ત્યારે જે વિવિધ પ ર્શન પ્રમાણે પર સૂત્ર હોય તે લાગુ પડે છે,પરંતુ કેટલીક વાર પર સૂત્ર લાગુ પડતાં ઇષ્ટ સિદ્ધિમાં દોષ આવતો હોય ત્યારે પૂર્વવિપ્રતિષેધનો આશ્રય લેવામાંઆવે છે.અહીં પૂર્વવિપ્રતિબંધની વાત કરી છે તે માટે વામાહા । સૂત્રના ભાષ્યમાં દિવેલવન વળવવા વાઘેશોપોપયાનોનિ- સોપશો. તમ્પ રતિ । (વા) દાસ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે તેથી તે વાસનિક વિપ્રતિષેધ છે.પૂર્વવિપ્રતિષેધ સ્વીકારનાર એમ કહે છે કે જે કાર્ય વિર્યનેવિક અને નો સ્થાનિય (એટલે કે શિ પર થતાં કરેલ આદેશ સ્થાનિવનું થાય છે) એ જ્ઞાપન બારા સિદ્ધ થાય છે તે પૂર્વવિપ્રતિષેધનો આધાર લઇનર પણ થઇ શકશે તેથી નિર્વને વિ। સૂત્ર કરવું નહીં પડે. વિર્યચનને લગતાં સૂત્રો પ્રથમ પાઠમાં આવે છે તેના કરતાં ચળ (નેપ વગેરે) ( અય્ આવે અન્ય આવે ). આડ્રોપ (આતો સોપ ટિ ), શોપ (fૉર ), વિ તથા વિ(મદનનના વિવિની રિચા) ને લગતાં સૂત્રો પર સૂત્રો છે અને તે પ્રમાણે કાર્ય કરવા જતાં દોષ આપે છે તેથી દિર્ઘચન પહેલાં થયું એમ કહીને પૂર્વધિપ્રતિષેધ કર્યો છે.
317
આ દ્વિર્વચનેવિ। સૂત્ર કરવું જરૂરી છે તેમ માનનારની આ દલીલ છે. તેના મત પ્રમાણે આ સૂત્ર કર્યા પછી પૂર્વવિપ્રતિષધની જરૂર નથી ,કારણ અને જ્ઞાપન એ બેની મદદથી સર્વ લક્ષ્યમાં ઇષ્ટ સિદ્ધિ થઇ શકશે.
કે
318 ત્ અને ગૌર્ આદેશ જે અંગમાં હોય તેના ચુ, ટુ, તુ અને રાસ્વર્ણથી શરૂ થતા અભ્યાસનો ૩- કાર આદેશ થાય છે. જેમ કે ચુક્ષાવિતિ તળુનાયિતિ સુશ્રાવિતિ અને પુચિષ્કૃત . જો પ્રકૃત સૂત્ર કરતાં પૂર્વવિપ્રતિષેધનો આશ્રય લેવામાં આવે તો ઉપરનાં ઉદાહરણોમાં ૩ નહીં થાય કારણ કે સૂત્ર ન કરવાથી ત્યાં સ્થાનિવદ્ભાવ નહીં થઇ શકે.તેથી આોપોપયા (વા) ના પુરસ્કર્તાએ ગોવવાનેાસ્ય કહેવું પડશે. પુષ્ઠાવિાંત રા ના વિના અંગનું અન્નન્ત રૂપ છે. ત્-- બિપ--ચિરોળી થી મો નો વિકલ્પ આ - હવે મન પર થતાં વિત્યુ થતાં ાર્ ર્ ર્ સન્-- એમ થતાં (અભ્યાસમાં સૂ આદિ છે અને અહીં મા એ ો નો આદેશ છે તેથી ઔઔોવાવેરા॰ ને અવકાશ રહેશે.) --રાપૂર્વા રવયઃ । અને સ્વઃ ।-- રાજ્ TM TM H--ગુણ,ચર્ત્ય,ઞ નો ર્--વિષ્ઠાયિષ થતાં વૌવાવેશ નથી અભ્યાસનું ઉદ્ઘ--પુષ્ઠાવિષ.તેનું ટ્ ત્રી.પુ.એ.વ. પુષ્ઠાવિષ તિ--પુષ્ઠાચિતિ . અહીં ઉત્વ કરતી વખતના પિારચિત્ર રૂપમાં અભ્યાસ રાતિ નથી પરંતુ અભ્યાસ સંજ્ઞા પ્રાપ્ત થઇ ત્યારે ર એમ હોવાથી હવે લાગુ પડે છે.. જયારે ગુસાવિતિ માં અભ્યાસ સંજ્ઞા વેળાએ યુ એટલે કે ૬ વર્ગ આદિમાં છે પરંતુ અભ્યાસનું પુત્વ થઇને જે રૂપ તૈયાર થયું તેમાં 7 વર્ગ છે તેથી બોવૌવાવેશ થી અભ્યાસનું ઉત્વ થાય છે. તેથી સમજાય છે કે અભ્યાસ સંજ્ઞા પ્રવૃત્ત થતી હોય ત્યારે (જેમ કે પુાચિત માં) અથવા તો તૈયાર રૂપમાં (જેમ કે ચુક્ષાવિતિ માં) ૩, ટુ, તુ કે રાજ્ વર્ણ અભ્યાસના આદિમાં હોય તો ઓટીવાવેરા વિધાન લાગુ પડે છે.અહીં પૂર્વવિપ્રતિષંધથી બ્રિર્વચન કર્યા પછી સર્વત્ર અન્યતઃ। થી અભ્યાસના અ-કારનો દ-કાર થયો અને તેનો ૐકાર કરવા
.
3
સૂત્ર
५१३
--
www.jainellbrary.org