Vyakaran Mahabhashya Navahnik Satik Gujarati Anuwad

SR No.: 005538
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumna R Vora
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 2004
Total Pages: 718
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 515

એટલા માટે કે “સદ્ધતી થTધત તદપિતમેવા (એકી સાથે બે વિધિ પ્રાપ્ત થવાથી) પરસ્પર વિરોધ થતો હોય તો જેનો એક વાર બાધ થયો હોય તે બાધિત જ રહે છે.” ત્રા આદેશમાં કૃ-અન્તવાળાનો પ્રતિષેધ(કરવો જોઇએ) //રા
(ત્રિનો) ત્રય આદેશ થાય છે તે) માં સું- અન્ત (વાળા તિરૂ નો પ્રતિષેધ (કરવો જોઇએ, કારણ કે તિકૃમ્ માં (ત્રિ નો ) તિ આદેશ કર્યા પછી શ્રેત્ર પ્રમાણે જ આદેશ થવાનો પ્રસંગ આવે છે. 97 એ દોષ નહીં આવે. અહીં આ વિચારવું જોઇએ કે અહી શું કરવું, (ત્રિ નો) તિ આદેશ કરવો કે ત્રણ આદેશ કરવો? અહીં પર હોવાથી તિ આદેશ કરવો જોઇએ). તો પછી હવે તિરૂ આદેશ કર્યા પછી પુનઃપ્રસંગ ન્યાયે ય આદેશ કેમ નથી થતો ? 98 એટલા માટે કે ‘સક્રત યાત્તિ તદ્દતમેવા (એકી સાથે બે વિધિ પ્રાપ્ત થવાથી) પરસ્પર વિરોધ થતો હોય તો જેનો એક વાર બાધ થયો હોય તે બાધિત જ રહે છે.”
મામ્ વિધિમાં પણ પ્રતિષેધ (કરવો જોઇએ)મારગી
મામ્ ને લગતા વિધિમાં પણ -અન્તનો પ્રતિષેધ કરવો પડશે.તસ્ત્રતિષ્ઠન્તિા અહીં (તુર નો) આદેશ કર્યા પછી તુરનટુહોરીમુદ્દત્તઃ પ્રમાણે (સર્વનામસ્થાનમાં) મામ્ આગમ થવાનો પ્રસંગ આવે છે. એ દોષ નહીં આવે. અહીં આ વિચારવું જોઇએ કે અહીં શું કરવું (વતુ નો) चतसृभावः क्रियतां चतुरनडुहोरामुदात्त इत्यामिति किमत्र कर्तव्यम्। परत्वाच्चतसृभावः। अथेदानी चतसृभावे कृते पुनःसङ्गविज्ञानादाम्कस्मान्न भवति । सकद्गतौ विप्रतिषेधे यद्बाधितं तद्बधितमेवेति ॥
રે વવાશે ર૮ .
स्वरे वस्वादेशे प्रतिषेधो वक्तव्यः। विदुषः पश्य। शतुरनुमो नद्यजादी अन्तोदात्तादित्येष स्वरः प्राप्नोति ॥ नैष दोषः। अनुम इति प्रतिषेधो भविष्यति। अनुम इत्युच्यते न चात्र नुमं पश्यामः। अनुम इति नेदमागमग्रहणम्। किं तर्हि । प्रत्याहारग्रहणम्। क्व सन्निविष्टाना प्रत्याहारः। उकारात्प्रभृत्या नुमो मकारात्। यदि प्रत्याहारग्रहणं लुनता पुनता अत्रापि प्राप्नोति। अनुम्ग्रहणेन न शत्रन्तं विशेष्यते। किं तर्हि ।
તરૂં આદેશ કરવો કે ત્રિવતુરનોરામુદ્દાત્તા પ્રમાણે મામ્ આદેશ કરવો? અહીં પર હોવાથી તિ આદેશ (કરવો જોઇએ). તો પછી હવે તિ આદેશ કર્યા પછી પુનઃપ્રસંગ ન્યાયે 2 આદેશ કેમ નથી થતો? એટલા માટે કે “સતત તતખેવા (એકી સાથે બે વિધિ પ્રાપ્ત થવાથી) પરસ્પર વિરોધ થતો હોય તો જેનો એક વાર બાધ થયો હોય તે બાધિત જ રહે છે.”
97 મામ્ પર થતાં ત્રિ નો સ્ત્રાઃા (૭-૧-૫૩)થી ત્રી આદેશ થાય છે અને સ્ત્રીલિંગમાં વિભક્તિ પર થતાં ત્રિ, વતુર નો ત્રિવતુરો સ્ત્રિયો તિરૂપતા (૭-૧-૯૯) થી તિ, વતણૂ આદેશ થાય છે. હવે તિમ્ માં તિરૂ એ ત્રત્ત આદેશ કર્યા પછી સ્થાનિવભાવ થવાથી ત્રય આદેશ થવાનો પ્રસંગ આવશે.એમ અહીં દલીલ છે. 98 25 આદેશ કરવો કે તિરૃ કરવો એ વિચારતાં તિરૂં વિધાયક સૂત્ર પર હોવાથી તિરૂ જ થશે અને ત્યાર પછી પુનઃપ્રસંગન્યાયે ત્રય નહીં થાય, કારણ કે જેનો એક વાર બાધ થયો હોય તે બાધિત જ રહે છે (જુઓ નોધ ૧૦૦) તેથી અહીં ત્ર ને અવકાશ નહીં રહે. 99 તુરનદુહોરામુદ્દાત્ત (૭-૧-૯૮) થી તુર ને સર્વનામસ્થાનમાં ઉદાત્ત સામ્ આગમ થાય છે. સ્ત્રીલિંગમાં રત આદેશ કર્યા પછી ત્વા: તિન્તિા જેવામાં સ્થાનિવર્ભાવથી મામ્ થવાનો પ્રસંગ આવે છે. અહીં પણ વત કર્યા પછી મામ્ બાધિત હોવાથી નહીં થાય.
४५०