Vyakaran Mahabhashya Navahnik Satik Gujarati Anuwad

SR No.: 005538
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumna R Vora
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 2004
Total Pages: 718
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 397

प्राप्तेऽन्यत्र वाऽप्राप्त उभयत्र वेति संदेहः। कथं च प्राप्ते कथं वाऽप्राप्ते कथं वोभयत्र । गन्धने। इति वा नित्ये प्राप्तेऽन्यत्र वाऽप्राप्त उभ यत्र वेति । अप्राप्ते। गन्धन इति निवृत्तम्॥
વિમાણોપથમને ર૦-૧ (અહીં પણ) પ્રાપ્ત વિભાષા છે, અપ્રાપ્તવિભાષા છે કે ઉભયત્રવિભાષા છે એમ સંદેહ થાય છે. હવે પ્રાપ્ત વિભાષા કેવી રીતે થશે, અપ્રાપ્તરિભાષા કેવીરીતે થશે અથવા ઉભયત્રવિભાષા કેવી રીતે થશે? (મો) ને પ્રમાણે (‘સૂચવવું” એ અર્થમાં પ્રયોજાએલા યમ્ ધાતુ પછી આવતા સિદ્ પ્રત્યયને વિત્ત) નિત્ય પ્રાપ્ત હોવાથી હોવાથી (વિમાણો - પથમને પ્રમાણે થતી વિભાષા) પ્રાપ્તવિભાષા થશે,અન્યત્ર (જયાં સૂચવવું એ અર્થ ન હોય ત્યાં શિવ અપ્રાપ્ત હોવાથી) અપ્રાપ્ત વિભાષા થશે,અથવા (પ્રાપ્ત અને અપ્રાપ્ત હોય તે બન્ને સ્થળે વિભાષા થતાં) ઉભયત્ર વિભાષા થશે, એ પ્રકારનો સંદેહ થાય છે. પરંતુ અહીં ) અપ્રાપ્ત વિભાષા છે, કારણ કે અન્યને ની અનુવૃત્તિ અટકી જાય છે.
31 વિમાવોપથમે (૧-૨-૧૬) પ્રમાણે થમ્ ધાતુ જો ૩ ચમન (વિવાહ) ના અર્થમાં પ્રયોજાયો હોય તો તેની પછી આવતો સુન્નો સિદ્ વિકલ્પ સ્િ થાય છે. અહીં પૂર્વસૂત્ર થનો જન્યનો (૧-૨-૧૫) ની અનુવૃત્તિ કરવામાં આવે તો જયારે યમ્ ગન્ધન અર્થાત્ સૂચન . (અન્યનો દોષ ખુલ્લો પાડ્યો) એ અર્થમાં પ્રયોજાયો હોય ત્યારે તેની પછી આવતો સિન્ પ્રત્યય નિત્ય સ્િ થાય છે. અને ગધનના અંગભૂત ઉપયમનના અર્થમાં હોય ત્યાં પણ વિત્ત પ્રાપ્ત થશે. જો કોઇ ની અનુવૃત્તિ ન કરવામાં આવે અને પૂર્વ પ્રતિષેધનો આશ્રય લઇએ તો ગન્ધન અર્થ હોય ત્યાં શિવ નિત્ય પ્રાપ્ત હેવા છતાં વિભાષા કરી છે તેથી એ અપ્રાપ્તવિભાષા થશે.અહીં પરવિપ્રતિષધ લેવામાં આવે તો પર સૂત્ર વિભાષાનું વિધાન કરે છે તેથી વિકલ્પ ઈષ્ટ છે, પરંતુ શુદ્ધ વિવાહના અર્થમાં વિત્ત પ્રાપ્ત નથી તેથી આ વિભાષા અપ્રાપ્ત વિભાષા થશે.પણ ગજનયુક્ત વિવાહના અર્થમાં પૂર્વ સૂત્રથી શિવ નિત્ય પ્રાપ્ત છે ત્યાં અહીં વિકલ્પ કર્યો છે તેથી એ પ્રાપ્તવિભાષા થશે. આથી પ્રાપ્તાપ્રાપ્ત -ઉભયત્રવિભાષા થશે. 14 સિદ્ધાન્તી અને ની અનવૃત્તિ સ્વીકારતા નથી તેથી કહે છે જ્યના તિ નિવૃત્તમ્’ પછી પૂર્વવિપ્રતિષધ લઇને કહે છે આ મિાપપ૦ સૂત્રમાં અપ્રાપ્ત વિભાષા જ છે, અર્થાત્ ત્રિસંશય નથી.
३३२