Vyakaran Mahabhashya Navahnik Satik Gujarati Anuwad

SR No.: 005538
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumna R Vora
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 2004
Total Pages: 718
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 361

પ્રમાણે થતો સ્ત્રી પ્રત્યય) ટાવ્ લાગવાનો પ્રસંગ આવે છે,પરંતુ ‘ બેના સંબંધ પર આધારિત વિધિ તે સંબંધના વિનાશનું કારણ થતો નથી, એ પરિભાષાને કારણે રા થવા રૂપી) દોષ નહીં આવે તે જ રી તે ) વેય, વોય માં જ લઘુ ઉપધાનો
નિપાત ચર્ચા છે. તેથી વાટ જ્ઞ। પર્વત ની એમ થતાં રાજ્ થાય તો શટ ટાપુ ો વગેરે થતાં વાપ્ના વ્યવધાનને કારણે વિ અને વિભક્તિનો સંનિપાત તૂટશે, પરંતુ અન્ય છે। પ્રમાણે થતો અંત જે. ટાપુનું નિમિત્ત થાય તો એનિપાતના નારનું કારણ ન થઇ શકે. પરિણામે સાવ નહીં થાય અને ઇષ્ટ પ્રયોગ થશે.અહીં કદાચ દલીલ થઈ શકે કે રાજ્ય ગ ગ એ સ્થિતિમાં આવામિના પ્રમાણે અનાવભાવે થવાથી ટાપુ, અવધાન રૂપ નહીં બને. તેથી (કે.) કહે છે કે જયારે શાસ્ત્રીય કાર્ય કરવાનું હોય ત્યારે અન્નાદ્ -ભાવ થાય પણ નજાર્યું એ તો લોકિક વસ્તુ છે તેમાં અન્તયદ્ભાવ નહીં થાય.કૈયદ્ર કહે છે કે અમ છે। માં કારને તવર કર્યો છે તેથી પણ ટનની નિવૃત્તિ થઇ સકસે, કારણ કે જો ટાપુ આવે તો જે હસ્ય પ્રકારનું વિધાન કર્યું છે તે ત્રિ પૂર્વે ન રહે અને રાપર કર્યો છે તે વ્યર્થ જાય તેથી સરળ જ્ઞાપન કરે છે કે કે રાવ નહી થાય.(ના.) તે સાથે સંમત ની તેમના મતે રાજ્ય આ ની એ સ્થિતિમાં વૃદ્ધિ સિદ્ધ ન થાય તો ઇષ્ટ રૂપ પ્રાપ્ત નહીં થાય. તેથી સૈનિપાત પરિભાષાનો આશ્રય લેવો અનિવાર્ય છે તેમ ભાષ્યનો અભિપ્રાય જણાય 19 દ્વેષ । વોષ એ પ્ અને વ્ ધાતુઓને પક્ષે ર્િ। થી હિટ્, તિર્ (પÊવવાનાં રુતુ થી) ત્- રુિટિ ધાતોરનમ્યાપ્તવ્ (વાવો કે। અને અનાવર્ધિતીયસ્થા થી દ્વિત્વ વિશેષ:। દૂધમુળ। વિશ્રુ॰ પ્રમાણે વત્ આદેશ થઇને ડ્વેષ રૂપ થયું છે.અહીં રૂપ્ અને પધ્ ધાતુઓ હસ્વ સ્વરયુક્ત છે, પરંતુ તેઓ (પ્ પ્રત્યાહારમાંના હૈં અને ૩ વર્ણથી શરૂ થતા હોવાથી) જ્ઞાતિ છે તથા તેમના ઉપધાભૂત સ્વ ૩ અને ૪ નો પૂન્તપૂવષઁ। પ્રમાણે ગુણ થતાં તેઓ ગુરુ સ્વર યુક્ત (ગુરુમાન ) થશે તેથી ખાલેનુંહમતોઽરૃચ્છઃ । પ્રમાણે હિ માં તેમને ગમ્ થવાનો પ્રસંગ આવશે.
છે.
:0
પરંતુ લઘુ ઉપધાનો ગુણ નથ્ એ પિત્ પ્રત્યે ય પાછળ આવતાં થયો છે, એટલે કે તેના આનન્તર્યન કારણે ગુણ થયો છે. હવે જો ફનાલેનુંસમતો॰ વગેરેથી મમ્ થાય તો તેને કારણે પ્રકૃતિ અને પ્રત્યયના એ સંનિપાતનો નાશ થશે કારણ કે આમશ્ર । માં કહેલા સુ પ્રમાણે ર્િ રત્ન ) પ્રત્યચનો લોપ થશે તેથી ગુણ પોતે જ આ સંનિપાતના વિધાનનું નિમિત્તે થશે, પરંતુ નિપાત પરિભાષાનો આશ્રય લેવાથી આ દોષ નિવારી શકાશે નાગેશ કહે છે કે તુમ નો ઉલ્લેખ ન કર્યો હોય તો પણ માત્ર આમ થવાથી સંનિષ્ઠત નષ્ટ થાય છે, વળી વો માં બીજો દોષ આવશે. વિના વૃોડન્વત સ્વામ્। પ્રમાણે પૂ ધાતુને ર્િ માં વિકલ્પે આમ થાય છે, પરંતુ જો (T) ગુણને કારણે એ હિ ધાતુને ગરું સ્પર યુક્ત ગણવામાં આવે તો દૈતે પ્રમાણે આમ થાય. પરિણામે તેને વૈકલ્પિક મ થવાને બદલે નિત્ય આમ્ થવાનો પ્રસંગ આવશે. આથી ગોષાધઃ અને તુઃ એ બે વૈકલ્પિક રૂપ પ્રાપ્ત નહીં થાય. માત્ર ઔષધદુઃ એમ જ થશે અને વિકલ્પ નિરર્થક બનશે. 3. કહે છે કે પૅનારે (૩-૧-૩૬) એ પૂર્વ સૂત્ર છે જયારે વિચ।૨૩-૧-૩૮) એ પર સૂત્ર છે.વળી લપ એક એક ધાતુનું ઋણ કરીને (શિવ) વિધાન કર્યુ છે, ધંનાદે માં તેમ કર્યું નથી અને પ્રતિપવિધિ બળવાન છે તેથી અને અહીં પર છે તેથી સતિષયો પોતપો નૈવ પ્રમ્ એ ન્યાયે તથા વિતિષધ પર પંમ્। એ સૂત્ર પ્રમાણે વિકલ્પ જ થશે.વળી કહે છે કે નાટ્ઃ૦ માં ચુમતઃ એમ કહ્યું છે તે ખાસ હેતુથી કહ્યું છે, કારણ કે નાવેઃ શુોઃ એટલું જ કહ્યું હોત તો પણ અનુચ્છેઃ એમ કહીને ૠ નો પ્રતિષેધ કર્યો છે તેથી નાવેઃ ગુરુમતઃ નો અર્થ નીકળી શકશે, છતાં સૂત્રકારે મનુપ્ નું ગ્રહણ કર્યુ છે તેથી અહીં મૂમનિન્દ્રાપ્રશંસાનુ નિત્યયોનેઽતિજ્ઞાયને ઇત્યાદિમાંથી નિત્યયોગના અર્થમાં મતુર્ સમજાશેઅને તેથી ડ્વેષ વગેરેમાં આમ્ થવાનો પ્રસંગ નહીં આવે, કારણ કે તેમાં જે ગુરુ થયો છે તે ગુણને કારણે ચર્ચા છે નિત્ય ગુરુ નથી એટલે કે ગુણ થયા પૂર્વે તે ગુમાન હતા. આ રીતે આમ નિવારી શકાય તેથી મેનિપાત પરિભાષાનું આ પ્રયોજન નથી આ દલીલનો અસ્વીકાર કરતાં નાગેશ કહે છે કે નિત્યયોગના અર્થમાં મ, ગ્રહણ લઇએ તો અનૂપઃ એમ કહીને જે નિષેધ કર્યો છે તે નિરર્થક થશે, કારણ કે ખ્ય ધાતુમાં પણ છે વ। પ્રમાણે લાગીને સ્ક્રોધુના ધુઃ । પ્રમાણે પુત્વ થઇને બને છે, તેથી તેમાં સંયોને ગુરુ । પ્રમાણે ગુરુ થયો છે તે સુત્વ, આગમ પછી જ થયો છે. આમ શા પણ નિત્ય ગુરુ યુક્ત નથી. તેથી તેને આમ થવાનો પ્રશ્ન જ નથી.આ રીતે નાગેસ પ્રમાણે સ્વેષ વગેરેમાં મનિયાવા માટે સંનિપાત પરિભાષાનો આશ્રય અવશ્ય લેવો પડશે.તેથી તે પણ આ પરિભાષાનું સાચું પ્રયોજન છે એમ સિદ્ધ થયું.
२९६
www.jainellbrary.org