Page Text
________________
१२११
अनेकान्तजयपताका
(પ8: भेदादभेदो युक्तः, अव्यभिचारनियमात् । इह तु नैवमित्यहेतुकौ विश्वस्य भेदाभेदौ स्याताम् । तद्व्यतिरिक्तश्च न कश्चिद् भावः । इति सर्वे भावा अपरतन्त्रोत्पत्तयः स्युरिति ॥
(६३) स्यान्मतम्-भिन्नस्वभावेभ्यो भिन्नस्वभावमेव सञ्जायते, कारणव्यापारविरचितानामसङ्कीर्णत्वात् कार्यस्वभावविशेषाणाम्, यथा विषयेन्द्रियमनस्कारबल
... ચાહ્યા છે .... भेद एव स्यात् कार्यस्य, एवमभेदात्-कारणगतात् अभेदो युक्तः कार्ये । कुत इत्याहअव्यभिचारनियमाद्धेतोः । इह तु-प्रक्रमे नैवमनेकस्मादेकभावाङ्गीकरणेन इत्यहेतुकौ विश्वस्यजगतः भेदाभेदौ स्यातां उक्तवदुभयत्र नियमाभावात् । तद्व्यतिरिक्तश्च-भेदाभेदव्यतिरिक्तश्च न कश्चिद् भावो नाम । इति-एवं सर्वे भावा अपरतन्त्रोत्पत्तयः-कारणनिरपेक्षजन्मानः स्युનિત્યનિષ્ઠ વૈતન્ .
स्यान्मतम्-भिन्नस्वभावेभ्यो भिन्नस्वभावमेव जायते, कारणेभ्यः कार्यमिति प्रक्रमः । कुत इत्याह-कारणव्यापारविरचितानामसङ्कीर्णत्वात् हेतोः । केषामित्याह-कार्यस्वभावઅનેકાંતરશ્મિ
... એકરવભાવી એક કારણથી, માત્ર એક જ કાર્ય થાય, જુદા જુદા અનેક કાર્ય નહીં. આવું તમને અભિપ્રેત છે. પણ હવે તે સિદ્ધ થાય નહીં.) તેનું કારણ એ કે, ઉપર કહ્યા મુજબ કારણભેદ હોવા છતાં પણ તમે કાર્યનો અભેદ માની લીધો.
(૬૨) જો કારણભેદથી કાર્યભેદ એવો કાર્ય-કારણભાવ માનો, તો તેને અકબંધ રાખવા, અભેદથી ભેદ કે ભેદથી અભેદ ન મનાય, કારણ કે તેવું માનવામાં અન્વય-વ્યતિરેક વ્યભિચાર આવે... અને તેથી તમારે કારણઅભેદથી કાર્યઅભેદ પણ માનવો જ પડે.
પણ અહીં તો તમે, અનેકથી પણ એકભાવની ઉત્પત્તિ માની લીધી. (એટલે કારણભેદથી ભેદ ન માન્યો અને એટલે કારણ-અભેદથી કાર્ય-અભેદ પણ માનવાની જરૂર ન રહે.)
પણ એ કાર્યભેદ-કાર્યઅભેદ છે તો ખરો જ. તો એ કોના કારણે? (જે કારણ હતું – કારણભેદ અને કારણ-અભેદ; એની વ્યવસ્થા તો તમે તોડી નાંખી) એટલે જગતમાં વિદ્યમાન તે બે ભેદ-અભેદને નિહેતુક માનવા પડશે! (કારણ કે ઉપર કહ્યા મુજબ તેના કારણનું કોઈ નિયમન ન રહ્યું.)
એટલે, અનેક કારણોથી એક કાર્ય માનવાનો વિકલ્પ જરાય સંગત નથી.
(૬૩) બૌદ્ધઃ (પૂર્વપક્ષ) : જુદા જુદા સ્વભાવવાળા કારણોથી, (fમત્રસ્વભાવ=નેઋવિશેષત્મસ્વભાવઋ) જુદા જુદા અનેક વિશેષો જેમાં છે તેવા સ્વભાવવાળું કાર્ય ઉત્પન્ન થાય છે. તેનું કારણ એ કે, જુદા જુદા કારણના વ્યાપારથી ઉભા થયેલા કાર્યસ્વભાવના વિશેષો, અસંકીર્ણ=પરસ્પરઅમિશ્રિત ભિન્ન ભિન્ન રૂપ છે. (એટલે કાર્ય પણ જુદા જુદા અનેક વિશેષવાળા સ્વભાવરૂપે જ ઉત્પન્ન થાય.)
૨. ‘માવેગોડમિન્ન' ત -પઢિ: |
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005536 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 350 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |