Anekantjaipataka Part 05

SR No.: 005536
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2013
Total Pages: 350
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 234

१३५७ अनेकान्तजयपताका
(પષ્ટઃ
- निर्विषयत्वात् । (२११) यच्चेदमुक्तम्-'यदा तु तदात्माङ्गनादिकं सात्मकाद्यपि तदा यथोक्तभावनाऽभावाद् भावेऽपि मिथ्यारूपत्वाद् वैराग्याभावः, तदभावाच्च मुक्त्यभाव इति' तदेतदत्यन्तनिःस्वस्य महाधने दानभोगवति स्वदोषापादनम् । (२१२) तथाहि
વ્યાહ્યા જ मात्रमेव । कथमित्याह-उक्तवत्-यथोक्तं तथा निर्विषयत्वात् कारणात् । यच्चेदमुक्तं मूलपूर्वपक्षे एव-यदा तु तदात्माङ्गनादिकं सात्मकाद्यपि तदा यथोक्तभावनाऽभावात् वस्तुतथाऽभावेन भावेऽपि मिथ्यारूपत्वाद् भावनाया उक्तादेव हेतोः । किमित्याह-वैराग्याभावः, तदभावाच्च-वैराग्याभावाच्च मुक्त्यभाव इति । तदेतत्-मूलपूर्वपक्षोक्तं अत्यन्तनिःस्वस्य कस्यचिन्महाधने कस्मिंश्चित् किंविशिष्ट इत्याह-दानभोगवति स्वदोषापादनं किमसौ ददाति भुङ्क्ते वा यो महाधन इत्येवम्प्रायम् । एतदेवाह तथाहीत्यादिना । तथाहीति पूर्ववत् । कथ
- અનેકાંતરશ્મિ .... ..................... (નિર્વિષયકપણું આ રીતે - (૧) હમણાં સર્વ મનાત્મવંવગેરેનું ખંડન કર્યું. તેનાથી તે નિર્વિષયક થાય, અને (૨) પ્રકર્ષ ક્ષણિકવાદમાં તેવું શક્ય નથી ઈત્યાદિ રીતે)
(૨૧૧) અને એ પૂર્વપક્ષમાં જ (પાના નં. ૫૩ પર) બીજું તમે જે કહ્યું હતું કે - “જો અનેકાંતમતે આત્મા, અંગના વગેરે સાત્મક વગેરે પણ હોય, તો વસ્તુ તો સાત્મક હોવાથી એકાંત-નિરાત્મક ન રહેવાથી (તેમાં આત્મ-આત્મીયભાવ હું અને મારાનો ભાવ ઊભો થશે અને તો) નૈરામ્ય ભાવના થઈ શકશે નહીં... અને થાય, તો પણ એ ભાવના મિથ્થારૂપ જ ફલિત થશે, કારણ કે એવી કોઈ વસ્તુ જ નંથી... અને યથાર્થ ભાવના વિના વૈરાગ્ય નહીં થાય અને વૈરાગ્ય વિના તો મોક્ષ પણ નહીં થાય” – આ બધી વાતો તો, ધન, ભોગવાળા, મહાન ધનિક સામે કોઈક અત્યંત ગરીબ જાણે પોતાના દોષનું આપાદાન કરતો હોય, તેના જેવી છે.
(ભાવ એ કે, કોઈક નિર્ધન માણસ પોતામાં રહેલા દાન-ભોગ-અસમર્થતારૂપ દોષનું ધનિકમાં આપાદાન કરે કે – “બીચારો આ ધનિક માણસ શું આપતો હશે? ને શું ખાતો હશે?' – વગેરે... પણ ધનિક માણસ તો દાન-ભોગસંપન્ન જ છે, હકીકતમાં દાન-ભોગની તકલીફો નિર્ધનને જ પડે છે... તેમ છે બૌદ્ધો ! તમે અમને (=સ્યાદ્વાદરૂપી ધનથી મહાધનિકને) કહો છો કે – “તમારા મતે ભાવના, વૈરાગ્ય, મોક્ષ શી રીતે ઘટે ?” પણ અમારા મતે તો એ બધું સંગત જ છે, હકીકતમાં તો એ બધી અસંગતિઓની તકલીફો (સ્યાદ્વાદરૂપી ધનથી શૂન્ય નિર્ધન એવા) તમને જ આવવાની...)
આ જ વાત (જૈનમતે મોક્ષની નિબંધ સંગતિ છે એવું) કહે છે -
જે વસ્તુનો, ભાવનામાં માત્ર નિરાત્મક રૂપે જ બોધ થાય છે. હવે અનેકાંતમતે તો એકાંત-નિરાત્મક કોઈ વસ્તુ જ નથી. એટલે તે રૂપે પ્રતિભાસ કરાવનારી ભાવના મિથ્થારૂપ જ ફલિત થાય.
રૂ. ‘
પામ્' રૂતિ
-પાઠ: I
૬. ધરૂતને પૂછે !
૨. ધરૂતમ પૃષ્ઠ | ૨. “તથા યથo' રૂતિ -પઢિ: I ૬. દ્રષ્ટગં ધરૂતમ પૃષ્ઠમ્ I ૬. ‘તોષવદ્વાન' કૃતિ -પd: I