Anekantjaipataka Part 05

SR No.: 005536
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2013
Total Pages: 350
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 208

१३३१ अनेकान्तजयपताका
(પષ્ટ: त्यन्वयिन्येवार्थक्रियासिद्धिः तस्यैव तथाभवनात् । ( १८४) क्रमयोगपद्यसाध्यानां
- વ્યારહ્યા છે रिक्तं व्यतिरिक्ताव्यतिरिक्तं वा स्यात् । व्यतिरिक्तत्वे तस्येति सङ्गायोगः । अव्यतिरिक्तत्वे तत्स्वभावैकत्वादि, व्यतिरिक्तत्वाव्यतिरिक्तत्वे विरोधः, वस्त्वविरोधेऽप्यभ्युपगमविरोध इति दोषः । दोषान्तरमाह-अनुभयस्वभावत्वे भूतेः । किमित्याह-अवस्तुता, न ह्यनुभयस्वभावं नाम वस्तु । इति-एवमन्वयिन्येव वस्तुनि । किमित्याह-अर्थक्रियासिद्धिः तस्यैव-अन्वयिनो वस्तुनः । किमित्याह-तथा-अर्थक्रियारूपेण भवनात् परिणाम-निमित्ताभ्यामिति । क्रमेत्यादि । क्रम
... અનેકાંતરશ્મિ - છે, (ખ) અભિન્ન છે, કે (ગ) ભિન્નભિન્ન ?
(ક) ભિન્ન કહો, તો ‘તે બે સ્વભાવ ભૂતિના છે' - એમ ભૂતિ સાથે એ સ્વભાવનો સંબંધ જ નહીં થઈ શકે. (એટલે પ્રથમ વિકલ્પ તો ન મનાય.)
(ખ) અભિન્ન કહો, તો એક ભૂતિથી અભિન્ન હોવાથી તે બે =કર્તી/ભોı) સ્વભાવ એક થઈ જશે ! એ રીતે બીજા પણ દોષો આવશે.
(ગ) જો ભિન્નભિન્ન કહો, તો તેમાં અભ્યાગમનો વિરોધ છે... વસ્તુતઃ તેમાં કોઈ વિરોધ નથી, પણ બૌદ્ધો તેવું માનતા ન હોવાથી અભ્યપગમનો વિરોધ થાય. (ભૂતિથી તે સ્વભાવદ્રય કથંચિદ્ ભિન્ન હોય ને કથંચિત્ અભિન્ન હોય એવું બૌદ્ધો માનતા નથી.)
એટલે આવા વિકલ્પોના આધારે, ભૂતિને કર્તુ-ભોક્ત ઉભયસ્વભાવી માનવી અનુચિત ઠરે છે.
(૪) જો એ ભૂતિને અનુભયસ્વભાવી ( કર્ત-ભોક્ત ઉભયસ્વભાવરહિત) કહો, તો તો તે વસ્તુ જ ન રહે, કારણ કે ઉભયસ્વભાવવિહોણી કોઈ વસ્તુ જ નથી.
આમ, એકે વિકલ્પ પ્રમાણે ભૂતિ ઘટતી નથી. એટલે એ ભૂતિને પણ અર્થક્રિયા ન માની શકાય. સાર : ફલતઃ ક્ષણિકમતે અર્થક્રિયા સંગત નથી.
* અન્વયવાદમાં જ અર્થડ્યિાની સંગતિ એટલે ઉત્તરોત્તર ક્ષણોમાં અન્વયશીલ વસ્તુમાં જ અર્થક્રિયા ઘટે છે, કારણ કે અન્વયશીલ વસ્તુ જ પરિણામ-નિમિત્ત દ્વારા અર્થક્રિયારૂપે પરિણમે છે...
- વિવરમ્ .. 70. परिणाम-निमित्ताभ्यामिति । परिणामश्च प्रतिक्षणं मृदादेः स्वयमेवापरापरावस्थाप्रतिपत्तिरुपः,
આદિ શબ્દથી એ દોષ સમજવો કે, તે એકસ્વભાવી ભૂતિ પણ બે જુદા જુદા સ્વભાવના અભેદથી દ્વિરૂપદ્વિસ્વભાવી બની જશે.
૨. પૂર્વમુકિતે ‘તથાડમ4.' રૂતિ પાઠ: . ૨. રૂપેણ સમવના' તિ પૂર્વમુદ્રિતપ4િ:, અત્ર તુ ટુ-પીd: I રૂ. પૂર્વમુદ્રિતૈડz ‘પ' રૂત પ4:, 17 N-JતપJ:T