Page Text
________________
१५८ अनेकान्तजयपताका
(प्रथमः सदसद्रूपं वस्तु । तथा चोक्तम्
“यस्मात् प्रत्यक्षसंवेद्यं कार्यतोऽप्यवगम्यते । तस्मादवश्यमेष्टव्यं वस्त्वेकमुभयात्मकम् ॥"" इति ॥
(११५) अपरस्त्वाह-ननु च वस्तुनः स्वरूपेण सत्त्वं पररूपेण चासत्त्वमित्येतदिष्यत एवेति सिद्धसाध्यता । एतदप्ययुक्तम् स्वमतविरोधात् । तथाहि-एवमिच्छता वस्तुन एव सत्त्वमसत्त्वं च धर्मावित्येष्टव्यम्, वक्तव्यं च धर्मधर्मिणोरन्यत्वमनन्यत्वमन्यानन्यत्वं चेति । किञ्चातः ? यद्यन्यत्वमवस्तुत्वादिप्रसङ्गः । कथम् ? इह च वस्तु धर्मव्यतिरिक्तं
............ व्याख्या ....... व्यवस्थितमेतत् सदसद्रूपं वस्तु । तथा चोक्तमिति ज्ञापकमाह-यस्मात् प्रत्यक्षसंवेद्यम् उक्तवत् कार्यतोऽप्यवगम्यते उक्तनीतेः, तस्मादवश्यमेष्टव्यं न्यायविदा वस्त्वेकमुभयात्मकंसदसद्रूपमिति ॥
अन्यस्त्वाह वैशेषिक:-ननु च वस्तुनः-घटादेः स्वरूपेण सत्त्वं पररूपेण चासत्त्वमित्येतदिष्यत एव इति-एवं सिद्धसाध्यता, उभयात्मकमिति । एतदाशङ्क्याह-एतदप्ययुक्तम्, स्वमतविरोधात् । एनमेवाह तथाहीत्यादिना । तथाहीत्युपप्रदर्शने । एवमिच्छता यथोदितं वस्तुन एव सत्त्वमसत्त्वं च धर्मावित्येष्टव्यं परेण । वक्तव्यं च धर्मधर्मिणोरन्यत्व
...................... मनेतिरश्मि .................. ચેતનસ્વભાવી ન કહી શકાય, તેમ પ્રસ્તુતમાં પણ સમજવું. તેથી, ભાવથી અભાવનો કથંચિત્ અભેદ मानवो मे. माम वस्तु सहस६३५ छ, मेधुं निश्चित थयु... मा विशे धुंछ -
પ્રત્યક્ષ દ્વારા તેવું જ સંવેદન થાય છે અને કાર્ય દ્વારા પણ તેવું જ જણાય છે, તેથી એક જ वस्तु सहस६ उभय३५ छ - सेवो अवश्य स्वी॥२ ४२वो होस...."
- વૈશેષિકદર્શિત સિદ્ધસાધ્યતા અયુક્ત (૧૧૫) વૈશેષિક: ઘટાદિ દરેક વસ્તુઓ સ્વદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ સત્ છે અને પરદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ અસત્ છે - એવું તો અમે માનીએ જ છીએ, એમાં તમે નવું શું સિદ્ધ કર્યું? તેથી પૂર્વોક્ત સર્વ કથન, સિદ્ધસાધ્યતા દોષથી ગ્રસ્ત છે.
સ્યાદ્વાદીઃ તમારું કથન પણ અયુક્ત છે, કારણ કે તમારા મતે સદસરૂપ વસ્તુ સિદ્ધ જ નથી, છતાં તમે – વસ્તુને સદસરૂપ માનશો, તો પોતાના મતનો વિરોધ આવશે. તે આ રીતે –
વસ્તુને જો સદસરૂપ માનવામાં આવે, તો વસ્તુના બે ધર્મ સ્વીકારવા પડશે - સત્ત્વ અને असत्व... परंतु मह तमारे ४३ ५७शे , सत्यासत्व३५ धर्म सने या पथ्ये (१) मे छ, (२) समेह छे, 3 (3) मेहमे छ ? वैशेषिमते मात्र वि४८५ प्रमाणे होष आवे छे.
. १. सन्तुल्यतां चतुस्त्रिंशद्पृष्ठगतं पद्यम् । २. अनुष्टुप् । ३. 'स्वस्वविरोधात्' इति क-पाठः ।
..............................*
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005532 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 370 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |