Page Text
________________
८६
अनेकान्तजयपताका
(प्रथमः न, विचाराक्षमत्वात्, तदितरविविक्ततायास्तदव्यतिरेकेण वस्तुतस्तन्मात्रत्वात् । ततश्च सर्वथाऽभिन्ननिमित्तत्वे सदसत्प्रत्ययानुपपत्तिः, (६४) अन्यथा हेतुभेदेन फलभेदाभ्युपगमविरोधः । तत् तदुभयजननैकस्वभावमिति चेत्, न, उभयोरुभयरूपतापत्तेः । .... ............. ............ व्याख्या ...... .................... विविक्तताविशिष्टं तदितरे-अबादयः अबादिसत्त्वं वा तद्विविक्तताविशिष्टं-तद्रहितताविशिष्टं सद् भवत् । किमित्याह-सदसत्प्रत्ययनिमित्तं तत्त्वत एकरूपमेवेत्यभिप्रायः इति-एवं चेत् मन्यसे, एतदाशङ्क्याह-नेत्यादि । न-नैतदेवम् । कुत इत्याह-विचाराक्षमत्वात् । कथमित्याहतदितरे-त्यादि । तदितरविविक्ततायाः-उक्तलक्षणायाः तदव्यतिरेकेण-पार्थिवद्रव्यसत्त्वाव्यतिरेकेण हेतुना वस्तुतः-परमार्थतः तन्मात्रत्वात्-पार्थिवद्रव्यसत्त्वमात्रत्वात् । ततः किमित्याहततश्चेत्यादि । ततश्च-एवं च सति सर्वथा-सर्वैः प्रकारैः अभिन्ननिमित्तत्वे सति पार्थिवद्रव्यसत्त्वस्यैकान्तेन एकरूपतया सदसत्प्रत्ययानुपपत्तिः, उभयनिमित्ताभावादिति हृदयम् । इत्थं चैतदङ्गीकर्तव्यम् । अन्यथा-एवमनभ्युपगमे हेतुभेदेन फलभेदाभ्युपगमविरोधः । अत्रैव हेतुभेदमन्तरेणापि फलभेदोपपत्तेः, भिन्नौ हि सदसत्प्रत्ययौ, एवं च "अयमेव भेदो भेदहेतुर्वा भावानां यदुत विरुद्धधर्माध्यासः कारणभेदश्च" इति वचनमात्रम् । तत् तदित्यादि । तत्पार्थिवद्रव्यसत्त्वं तदुभयजननैकस्वभावं-सदसत्प्रत्ययोभयजननैकस्वभावम् । इति-एवं चेत्
............... मनेतिरश्मि *...... વિશિષ્ટવેન સદ્-અસદ્ બંને પ્રતીતિ ઘટી શકશે.
ઉત્તરપક્ષ ઃ તમારું કથન અયુક્ત છે. જળાદિરહિતતા તે પાર્થિવસત્ત્વરૂપથી અભિન્ન હોવાથી વસ્તુમાં માત્ર પાર્થિવસત્ત્વ જ રહેશે અને તો જુદું જુદું નિમિત્ત ન રહેવાથી -- એકાંત એકરૂપવાળા પાર્થિવદ્રવ્યમાં સદ્-અસરૂપ જુદી જુદી પ્રતીતિ નહીં થઈ શકે.
(૬૪) પૂર્વપક્ષઃ જુદું જુદું નિમિત્ત ન હોવા છતાં, જુદી જુદી પ્રતીતિ માનીએ તો વાંધો શું?
ઉત્તરપક્ષ : તો હેતુભેદ વિના પણ ફળભેદ માનવાની આપત્તિ આવશે, કારણ કે તમે એકસ્વભાવી વસ્તુમાં – નિમિત્તભેદ ન હોવા છતાં - સદસરૂપ બે જુદી જુદી પ્રતીતિ માનો છો અને तेथी तो तमारो ४ सिद्धांत छ : “(१) विरुद्ध धर्मोनो अध्यास ते ४ वस्तुनो मे छे, मने (२) કારણની ભિન્નતા જ વસ્તુના ભેદમાં કારણ છે...” - તે બધું માત્ર બોલવા પૂરતું જ રહેશે, કારણ કે ॥२५॥मेह विना ५९॥ स६-मस६ ३५ प्रत्ययमे तमे भान्यो... પૂર્વપક્ષ પાર્થિવદ્રવ્યસત્ત્વનો એવો એક ઉભયજનનસ્વભાવ છે કે જેનાથી સદ્ અસદ્ રૂપ બંને
..... विवरणम् .... 46. विरुद्धधर्माध्यास: कारणभेदश्चेति । विरुद्धधर्माध्यासो भेदः, कारणभेदस्तु भेदहेतुरिति ।।
१. 'सर्वथा भिन्न' इति घ-पाठश्चिन्तनीयः । २. 'उभयोरुभयरूपतापत्तेः'स्थाने 'युक्त्यनुपपत्तेः' इति क-पाठो विचारणीयः। ३. 'भवतु' इति क-पाठः, 'भवति' इति तु पूर्वमुद्रिते पाठः । अत्र तु ङ-पाठस्य मुख्यत्वेनोल्लेखः कृतः । ४. 'भेदेश्चेति' इति क-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005532 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 370 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |