Anekantjaipataka Part 01

SR No.: 005532
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2013
Total Pages: 370
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 166

५४
अनेकान्तजयपताका
(प्रथमः
चाकरणेनेति । एतदप्यसत्, कायसन्तापस्य कर्मफलत्वात्, नारकादिकायसन्तापवत् तत्त्वतस्तपस्त्वायोगात् । (३७) न स्वेच्छाप्रतिपत्त्या तपस्त्वम्, स्वेच्छाप्रतिपत्तिमद्राज्यसुखादेरपि तपस्त्वप्रसङ्गात्, अभ्युपगमे च प्रतीत्यादिविरोधः । तथाविधराज्यादि
................ व्याख्या ................. तपसा-षष्ठाष्टमादिलक्षणेन प्रागुपात्तकर्मनिर्जरणतः-पूर्वोक्तकर्मनिर्जरणात् कारणात् अनागतस्य च कर्मणोऽकरणेन, भवतीति शेषः । एतदाशङ्क्याह-एतदप्यसत्-अशोभनम् । कुत इत्याहकायसन्तापस्य-षष्ठाष्टमादेः कर्मफलत्वात्-औदयिकभावरूपत्वात् । ततः किमित्याहनारकादिकायसन्तापवदिति दृष्टान्तः । तत्त्वतः-परमार्थेन तपस्त्वायोगात् । आशङ्काशेषपरिहारार्थमाह-नेत्यादि । न स्वेच्छाप्रतिपत्त्या नारकाद्यपोहेन तपस्त्वं कायसन्तापस्य । स्वेच्छाप्रतिपत्तिमद्राज्यसुखादेरपि । 'आदि'शब्दाद् भोगसुखग्रहः, तपस्त्वप्रसङ्गात् । स्वेच्छाप्रतिपत्तिौंदयिकभावत्वेऽपि तपस्त्वे निमित्तमिति कृत्वा । अभ्युपगमे च स्वेच्छाप्रतिपत्तिमद्राज्यसुखादेरपि तपस्त्वस्य किमित्याह-प्रतीत्यादिविरोधः । न हि स्वेच्छाप्रतिपत्तिमद्राज्यसुखादि तप इति प्रतीतिः । 'आदि'शब्दान्न चैवमभ्युपगम इत्यभ्युपगमविरोधश्च । इहैवातपस्त्वे निमित्तमाह तथाविधेत्यादिना । तथाविधराज्यादिसुखभोगे-स्वेच्छाप्रतिपत्तिमद्राज्यादि
............. मनेतिरश्मि .............. प्रश्न : भोनो क्षय शीशत ?
ઉત્તર : બે રીતે – (૧) દેહના સંતાપરૂપ છટ્ટ-અટ્ટમ વગેરે તપ કરવાથી, પૂર્વે ગ્રહણ કરેલા કર્મોની નિર્જરા (ક્ષય) થાય છે, અને (૨) નવા કર્મોનો બંધ ન થાય - એમ સત્તાગત કર્મોની નિર્જરા અને નવા કર્મોના અનાગમનથી સકળ કર્મોનો ક્ષય થતાં મોક્ષની સંગતિ થઈ જશે.
ઉત્તરપક્ષ તમારું કથન બરાબર નથી, કારણ કે કાયસંતાપ તો અશાતાવેદનીય વગેરે કર્મના ઉદયરૂપ છે અને જે જે કર્મોદયરૂપ હોય, તે બધું તપરૂપ ન બની શકે, જેમ કે નારકાદિને થતો
यसंता५... ७४/४. वगेरे ५९॥ ॐ ४५३५ डोवाथी, तेने ५९॥ त५.३५ भान राय नहीं. मी अनुमाननो प्रयोग सावो थशे - “कायसन्तापः, न तपोरूपः, कर्मोदयरूपत्वात् नारकादिकायसन्तापवत्"
(૩૭) પૂર્વપક્ષ નારકાદિને જે કાયસંતાપ છે, તે કષ્ટ તો આવી પડ્યું માટે ભોગવવું પડે છે, જ્યારે છઠ્ઠઅટ્ટમ વગેરે કાયસંતાપ તો જીવ સ્વેચ્છાથી સ્વીકારે છે... એટલે તે તારૂપ છે.
ઉત્તરપક્ષ સ્વેચ્છાથી સ્વીકારે એટલા માત્રથી તે તપ ન બને, નહીંતર સ્વેચ્છાથી સ્વીકૃત રાજયનું સુખ વગેરે પણ તપરૂપ બની જશે અને જો રાજ્યસુખાદિને પણ તપરૂપ માનશો, તો પ્રતીતિ વગેરેનો વિરોધ થશે, કારણ કે રાજયસુખાદિ તપરૂપ છે – એવી પ્રતીતિ કદી પણ નથી થતી અને એવું કોઈ સ્વીકારતું પણ નથી.
१. 'शब्देन भोग०' इति ङ-पाठः। २. 'तपस्त्वं स्यात्' इति च-पाठः ।