Page Text
________________
अनेकान्तजयपताका
(प्रथमः प्रतिपद्य संहरेत्, एकरूपसंसर्गिण्या बुद्धेः क्वचित् प्रतिनियमात् तत्प्रतिभासभेदकृत एव तयो रूपयोः स्वभावभेदोऽपि स्यात्, एकानेकव्यवस्थितेः प्रतिभासविषयत्वात् । तथा च नैकस्तदुभयरूपः स्यादिति मिथ्यावाद एषः ॥
............. व्याख्या .... विशेषानुपलब्धेः कारणात् तत्संहारवाद:-भेदसंहारवादो न स्यात् । किम्भूत इत्याह-स्यादुष्ट्रो दधि स्यान्नेति । अथ पुनरसंसृष्टौ-असङ्कीर्णो आकारौ दध्युष्ट्रयोः प्रतिपद्य संहरेत् स्यादुष्ट्र: स्याद् दधीति । ततः किमित्याह-एकरूपसंसर्गिण्या:-उष्ट्ररूपेणैव दधिरूपेणैव वा सम्बन्धवत्या बुद्धेः क्वचित्-उष्ट्र दनि वा प्रतिनियमात्-कारणात् तत्प्रतिभासभेदकृत एव-बुद्धिप्रतिभासभेदकृत एव, तयो रूपयो:-दध्युष्ट्रसम्बन्धिनोः । किमित्याह-स्वभावभेदोऽपि स्यात् । कुत इत्याह-एकानेकव्यवस्थितेः इदमेकमिदमनेकमित्येवम्भूतायाः प्रतिभासविषयत्वात् । एकप्रतिभासालम्बनमेकम्, अनेकप्रतिभासालम्बनं चानेकम्, भिन्नप्रतिभासविषयौ च दध्युष्ट्रौ । तथा च सति नैक उष्ट्रो दधि वा तदुभयरूपः स्यात्, तदुभयं दध्युष्ट्रोभयं रूपमस्येति विग्रहः । इति-एवमनेन प्रकारेण मिथ्यावाद एषः-स्याद्वाद इति । अत्रापि सामान्येनार्थमभिधाय परग्रन्थोपन्यासः विदितप्रयोजन एव ।
....................... मनेतिरश्मि ............. પ્રતિનિયત (અન્યાકારથી અસંસૃષ્ટ) બુદ્ધિ અને શબ્દ જ ન રહેવાથી – ભેદ વડે પદાર્થનું ગ્રહણ જ ન थतi, 'स्यादुष्ट्रो दधिः स्यान्न' मे ३५ स्याद्वा६ ४ थई नहीं श...
હવે જો દહીં-ઊંટ બંનેનો આકાર અસંસૃષ્ટ, અર્થાત્ જુદો જુદો માની, બંને ભિન્ન આકારોનું એકત્ર મીલન કરી સ્યાદ્વાદ માનો, તો પછી દહીં-ઊંટની અન્યાકારથી અસંસૃષ્ટ એવી જે બુદ્ધિ થાય છે, તે બુદ્ધિ પ્રતિનિયતરૂપે માત્ર દહીં-ઊંટ વિશે જ પ્રવર્તે છે અને આમ બંનેનું જ્ઞાન જુદું જુદું હોવાથી સિદ્ધ થશે કે દહીં-ઊંટ બંનેના સ્વભાવનો ભેદ છે.
ઊંટ વગેરે એક રૂપને જ ગ્રહણ કરનારી બુદ્ધિ; ઊંટ વગેરે નિયત પદાર્થવિષયક જ હોય છે. એટલે તેવા જ્ઞાનનાં કારણે જ ઊંટ વગેરે પદાર્થોનો સ્વભાવભેદ થઈ જાય; કારણ કે આખરે તો પદાર્થોનો સ્વભાવ, જ્ઞાનથી જ નક્કી થાય છે.. એકનું જ્ઞાન થાય તે એક છે, અનેકનું જ્ઞાન થાય તે અનેક છે. એટલે ઊંટને દધિથી વ્યવચ્છિન્નરૂપે ગ્રહણ કરનારી બુદ્ધિ ઊંટવિષયક જ હોય, તેમ દધિને ઊંટથી વ્યવચ્છિન્નરૂપે ગ્રહણ કરનારી બુદ્ધિ દધિવિષયક જ હોય અને તો ઊંટ-દધિનો સ્વભાવભેદ થઈ જવાથી તે બંને જુદા - જુદા છે એ નક્કી થવાથી એક જ વસ્તુ અનેકરૂપ છે, એ વાતનું ખંડન થઈ જશે... मेटले ४ । स्याद्वाह मिथ्यावाद छ...
१. इति पूर्वपक्षस्य तृतीयांशोऽत्र सम्पूर्णः । २. 'एकप्रतिपद्य संहरेत् स्यादुष्टः स्याद् दधीति ततः किमित्याह' इत्यधिकश्च-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005532 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 370 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |