Page Text
________________
१४ Do
अनेकान्तजयपताका
(४) सत्यपि गुणवत्येव तु स चान्यभावेऽपि पण्डितैर्गदितः । यत्रैव यस्य शक्तिः सात्म्यं च विशेषतस्तेषाम् ॥४॥
व्याख्या
सत्यपीत्यादि । सत्यप्यस्मिन्नुपाये दानशीलादौ किमित्यत आह- गुणवत्येव तु प्रवर्तितव्यम्, अंक्षेपत उपेयसाधके इत्यर्थः । स च गुणवानेवोपायः । अन्यभावेऽपि-सामान्येनोपायान्तरभावेऽपि पण्डितैः-उपायज्ञैः गदित:-उक्तः । क इत्याह-यत्रैव-उपाये शीलस्वाध्यायादौ -कर्तुः शक्तिः सामर्थ्यलक्षणा सांत्म्यं च सुखिभावसाधनलक्षणम् । यथोक्तम्
यस्य
... अनेडांतरश्मि
* यतुर्थ श्लोऽनो भावार्थ
(૪) શ્લોકાર્થ : અન્ય ઉપાયો હોવા છતાં ગુણવાન્ વિશે જ (પ્રવર્તવું) બીજા ઉપાયો હોવા છતાં પણ, પંડિતો વડે તે જ ઉપાય ગુણવાન્ કહેવાયેલ છે કે, જ્યાં જેની શક્તિ અને સાત્મ્ય હોય. तेखोना (मध्यमां) विशेषथी (प्रवर्तयुं भेजे). (४)
( प्रथमः
વિવેચન : અન્ય ઉપાયો હોવા છતાં પણ=સામાન્યથી દાન-શીલ-વિનય-વૈયાવચ્ચ વગેરે અસંખ્ય ઉપાયો મોક્ષસાધક હોવા છતાં પણ, બધા ઉપાયો તો જીવ દ્વારા આત્મસાત્ થવા અસંભવિત છે, તો પછી શું કરવું ? તે માટે કહે છે કે, ગુણવાન વિશે જ=જે ઉપાયો શીઘ્રતાથી મોક્ષરૂપ ઉપય સાધી આપે, તે ઉપાય વિશે જ પ્રવર્તવું જોઈએ. દાન, શીલ વગેરે અનેક બીજા ઉપાયો હોવા છતાં, ४ शीघ्र उपेय साधे, तेमां ४ प्रवृत्ति ४२वी. ( स च ) ते शीघ्र उपेयसाध उपाय यो ? तो उडे छे उ ઘણાં ઉપાયો હોવા છતાં પંડિતોએ તેને જ શીઘ્ર ઉપેયસાધક કહ્યો છે કે જ્યાં જેની શક્તિ અને સાત્મ્ય હોય=જે ઉપાયને આચરવામાં જીવની શક્તિ(=સામર્થ્ય) અને સાત્મ્ય હોય.
प्रश्न : 'सात्म्य' खेटले शुं ?
ઉત્તર : સાત્મ્ય એટલે સુખીપણાનું નિમિત્ત... ભાવ એ કે, ચિકીર્ષિત યોગની યોગ્યતા આત્મામાં હોવાથી, તેના કરણમાં આત્મા એકરૂપ-તદાકાર-તશ્ચિત્ત થઈ જાય એ જ સાત્મ્ય કહેવાય અને તેના કારણે પ્રકૃતિથી વિરુદ્ધ એવા પણ અન્ય તત્ત્વો તેને દુઃખ પહોંચાડી શકતા નથી, સુખનું જ राजने छे. ह्युं छे डे,
विवरणम्
4. सात्म्यं च सुखिभावसाधनलक्षणमिति । समान:- सदृश उचितत्वेन आत्मा यस्य स सात्मा तस्य भावः सात्म्यम् । चकारः समुच्चये । 'सुखिभावसाधनलक्षणं' सुखिभावस्य सुखित्वस्य साधनं निमित्तं तदेव लक्षणं यस्य तथा । इदमुक्तं भवति-कर्तुमिष्टेन आसेवितुमिष्टेन वस्तुना यदात्मनो योग्यत्वेन समानता सम्पन्ना भवति तदा तत् 'सात्म्य' मुच्यते । तस्मिंश्च सति प्रकृतिविरुद्धस्नानपानाहारविहारादिक्रियाकलापोपनिपातेऽपि सति जन्तोः सुखित्वमेवोत्पद्यत इति ।।
१. पूर्वसंपादिते तु ‘आक्षेपतः' इत्यात्मकः पाठः संस्थापितः, स च न सम्यक्, हस्तलिखितप्रतिषु तथात्वेनाऽदर्शनात् । २. 'साधनम्' इति घ- पाठ: । ३. 'कर्तुमिष्टं न' इति ख- पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005532 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 370 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |