________________
7
ભાવતીર્થ - ચતુર્વિધ શ્રીસંઘ
सिद्धं सिद्धत्थाणं, ठाणमणोवमसुहं उवगयाणं । कुसमयविसासणं, सासणं जिणाणं भवजिणाणं ||१|| (सन्मतितर्क प्रकरण० श्लोक-१)
ત્રીજું જીવંતતીર્થ ચતુર્વિધ શ્રીસંઘ :
જીવંત તીર્થમાં આપણે (૧) ગીતાર્થ ગુરુ અને તેમની અવિચ્છિન્ન પરંપરા તેમજ (૨) દ્વાદશાંગીરૂપ ભાવશ્રુતનું વિવેચન કર્યું. હવે 'ત્રીજું જીવંત તીર્થ તે ચતુર્વિધ શ્રી સંઘ છે.
१ तत्र येनेह जीवा जन्मजरामरणसलिलं मिथ्यादर्शनाविरतिगम्भीरं महाभीषणकषायपातालं सुदुर्लङ्घ्यमोहावर्त्तरौद्रं विचित्रदुःखौघदुष्टश्वापदं रागद्वेषपवनविक्षोभितं संयोगवियोगवीचीयुक्तं प्रबलमनोरथवेलाकुलं सुदीर्घं संसारसागरं तरन्ति तत्तीर्थमिति । एतच्च यथावस्थितसकलजीवादिपदार्थप्ररूपकम्, अत्यन्तानवद्यान्याविज्ञातचरणकरणक्रियाऽऽधारं, त्रैलोक्यगतशुद्धधर्मसंपद्युक्तमहासत्त्वाश्रयम्, अचिन्त्यशक्तिसमन्विताविसंवादिपरमबोहित्थकल्पं प्रवचनं सङ्घो वा, निराधारस्य प्रवचनस्यासम्भवात् । उक्तं च- 'तित्थं भंते! तित्थं? तित्थगरे तित्थं?' 'गोयमा ! अरहा (प्र. अरिहा) ताव नियमा तित्थंकरे, तित्थं पुण चाउव्वण्णो समणसङ्घो' । (ललितविस्तरा टीका)
★ तीर्थं पुनः सम्पूर्ण चतुर्विधश्रमणसङ्घः, तदुक्तं प्रज्ञप्त्याम्- "तित्थं भंते! तित्थं तित्थयरे तित्थं? गोयमा ! अरहा ताव णियमा तित्थंकरे, तित्थं पुण चाउव्वण्णे समणसंघे, तंजहा- समणा य समणीओ सावया य साविआओ ।" त्ति ।
Jain Education International
(गुरुतत्त्वविनिश्चय उल्लास -१ श्लोक २०६ टीका)
(नंदीसुत्तं चूर्णि )
★ तित्थं च चातुवण्णो समणसंघो पढमादिगणधरा वा,
★ प्रकृष्टं प्रशस्तं वा वचनं प्रवचनं द्वादशांगी, तथा तरन्ति येन भवोदधर्मात तीर्थं द्वादशांग्येव, तथाप्याधाराधेययोरभेदविवक्षणात्प्रवचनं तीर्थं च संघ उच्यत इति । (पंचाशक प्रतिष्ठाप्रकरण पंचाशक श्लोक ३९ टीका)
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org