Jain Darshan Amulya Tattva Chintan

SR No.: 005526
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Ramniklal Savla
Total Pages: 346
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 6 MB

Page 96

૮૭
• બે દ્રવ્યો એક થઈને પરિણમતા નથી એ દ્રવ્યો નું એક પરિણામ થતું નથી. એક દ્રવ્યના બે ફ્ક્ત કે બે કર્મ કે બે ક્રિયા ન હોય, કારણકે એક દ્રવ્ય અનેક દ્રવ્યરૂપ થાય નહિ.
આ જગતમાં મોહી (અજ્ઞાની) જીવોને પરદ્રવ્યને હું કરું છું એવા પરદ્રવ્યના કર્તૃત્ત્વના મહા અહંકાર રૂપ અજ્ઞાન અંધકાર-કે જે અત્યંત દુ:નિર્વાર છે તે અનાદિકાળથી ચાલ્યો આવે છે.
નિશ્ચયથી એક દ્રવ્યને બે ક્રિયા હોવાનું માનનાર આત્માના પરિણામને અને પુદ્ગલના પરિણામને પોતે (આત્મા) કરે છે એમ માને છે.તેથી તેઓ મિથ્યાદ્દષ્ટિ જ છે એવો સિદ્ધાંત જ છે. જડ – ચેતનની ક્રિયા એક હોય તો સર્વ દ્રવ્યો પલટી જવાથી સર્વનો લોપ થઈ જાય- એ મોટો દોષ ઉપજે. ♦ અજ્ઞાની જીવ એમ માને છે કે, “અમુક નિમિત્ત આવ્યું માટે આ કાર્ય થયુંસદ્ગુરૂ વગેરે નિમિત્તો મળ્યા માટે સમ્યકત્ત્વ થયું’” આ અજ્ઞાનીનો મોટો ભ્રમ છે.
આ ભ્રમ જ ઉપાદાન નિમિત્ત સંબંધી ભૂલનું મૂળ કારણ છે. અર્થાત્ સ્વભાવ દૃષ્ટિ થી ચ્યુત થઈને સંયોગ દૃષ્ટિને લીધે જ જીવ અનાદિકાળથી સંસાર સમુદ્રમાં ગોથા ખાઈ રહ્યો છે.
કાર્ય થવાની યોગ્યતા ત્રિકાળરૂપ નથી પણ વર્તમાનરૂપ છે. એટલે દ્રવ્યની જે સમયે જે કાર્યરૂપ પરિણમવાની લાયકાત હોય તે જ સમયે તે દ્રવ્ય તે કાર્ય રૂપે પરિણમે છે. દરેક પરમાણું તેની સ્વતંત્ર લાયકાતથી જ પરિણમી રહ્યો છે. આવી વસ્તુની સ્વાધીનતા અને સ્વતંત્રતા છે.
જેમ ત્રિકાળી દ્રવ્ય સત્ છે તેમ દરેક સમયની એક એક પર્યાય પણ તે સમયનું સત્ છે. આનું જ નામ ઉપાઠાન.
♦ સ્વતંત્ર નિરપેક્ષ વસ્તુસ્વભાવ છે. એ સ્વભાવને જયાં સુધી ન જાણેત્યાં સુધી જીવને પરના અહંકારથી સાચી ઉદાસીનતા આવે નહિ. આ સ્વતંત્રતાતે જૈન દર્શનનું મૂળ રહસ્ય છે.
પોતાના ઉપાદાન સ્વભાવના સ્વતંત્રભાવોને ઓળખીને, તે સ્વભાવની એકાગ્રતા દ્વારા નિમિત્તનું લક્ષ છોડે છે તે જીવો પોતાના સ્વરૂપમાં સ્થિત રહે છે. તેમની ભ્રાતિનો અને રાગનોનારાથઈનેતેઓસમ્યગ્દર્શન અનેકેવળજ્ઞાન પામીને મુકત થાય છે.
જીવકાં તેા નિમિત્ત થી કાર્ય થાય એમ માનીને પરુષાર્થહીન થાય છે અને કાં