Jain Darshan Amulya Tattva Chintan

SR No.: 005526
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Ramniklal Savla
Total Pages: 346
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 6 MB

Page 304

૨૯૫
નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરવું જોઈએ. જો આ મનુષ્ય પર્યાયમાં આટલી અનુકુળતા હેાવા છતાં નિશ્ચય સમ્યક્ત્વ ન પામ્યો તો પછી ફરી ફરી ને મનુષ્ય પર્યાય પ્રાપ્તિનો સુયોગ મળવો આ ચોરાસીના ચક્કરમાં કઠણ છે. આ મનુષ્ય દેહમાં મરીને પણ કરવા જેવું જો હાય તો આ એક જ સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરવાનું કામ છે.
દ્રશ્ય દૃષ્ટિ તે જ સમ્યગ્દષ્ટિ છે :
• ગુણ પર્યાયોનો પિંડ તે દ્રવ્ય છે. આત્મ દ્રવ્ય પોતાના સ્વભાવથી ટકેલું છે. પણરાગનેલીધેલુંનથી. આત્માનાસ્વરૂપમાં બુદ્ધિપૂર્વકનો કે અબુદ્ધિપૂર્વકનો રાગ નથી તેમજ રાગ વડે આત્માના સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ પણ થતી નથી. રાગને જાણનારું જ્ઞાન પણ જ્ઞાયક ભગવાનમાં નથી. જ્ઞાયક ત્રિકાળી આ બધાથી પર છે.
ત્રિકાળી દ્રવ્ય સ્વરૂપને સ્વીકાર્યા વગર સમ્યગ્દર્શન થાય નહિ. કેમકે પર્યાય તો એક જ સમયનું સત્o, ત્રિકાળી સત્ નથી. તેથી પર્યાયના લક્ષે એકાગ્રતા કે સમ્યગ્દર્શન થઈ શકતું નથી.
♦ પર્યાયમાં જે એકત્ત્વબુદ્ધિ છે તેને છોડીને દ્રવ્ય સ્વભાવમાં એકત્ત્વબુદ્ધિ કરવી. એકત્ત્વબુદ્ધિ એટલે ‘આ જ હું’ એવી માન્યતા.
.
♦ પર્યાયના લક્ષે ‘આ જ હું” એમ પર્યાય જેટલો જ પોતાને ન માનતા ત્રિકાળી દ્રવ્યના લક્ષે ‘આ જ હું’ એમદ્રવ્ય સ્વભાવની પ્રતીતિકરવી તે સમ્યગ્દર્શન છે. એક અવસ્થામાંથી બીજી અવસ્થા આવતી નથી, પણ દ્રવ્યમાંથી જ આવે છે. અર્થાત્ એક પર્યાય કાંઈ બીજી પર્યાયરૂપે પરિણમતિ નથી પણક્રમબદ્ધ એક પછી એક પર્યાયરૂપે જ દ્રવ્યનું પરિણમન થાય છે. તેથી પર્યાય દૃષ્ટિ છોડીને દ્રવ્ય દ્દષ્ટિ કરવાયી જ શુદ્ધતા પ્રગટે છે.
પર્યાય ખંડ ખંડરૂપ છે, તે સદાય એક સરખી રહેતી નથી અને દ્રવ્ય અખંડરૂપ છે તે સદાય એક સરખું રહે છે. તે હંમેશા શુદ્ધ જ છે. તેથી દ્રવ્યદૃષ્ટિથી શુદ્ધતા પ્રગટે છે.
પર્યાય ક્ષણિક છે, દ્રવ્ય ત્રિકાળ છે. ત્રિકાળીના લક્ષે જ એકાગ્રતા થઈ શકે છે અને ધર્મ પ્રગટે છે.
પર્યાય ક્રમવર્તી સ્વભાવની હેાવાથી એક સમયે એક જ હોય છે અને દ્રવ્ય તો અક્રમવર્તી સ્વભાવવાળુ અનંત ગુણ-પર્યાયનો અભેઠ પિંડ છે. તે દરેક સમયે પૂરેપુરું છે. તેથી જે પૂર્ણ છે. તે પૂર્ણતાના લક્ષે જ સમ્યગ્દર્શન અને વીતરાગતા પ્રગટ થાય છે.