Jain Darshan Amulya Tattva Chintan

SR No.: 005526
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Ramniklal Savla
Total Pages: 346
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 6 MB

Page 204

૧૯૫
જે નિજ આત્મતત્ત્વ અનુસંધાનમાં પોતાની વૃતિ લગાવી દે છે. પોતાના આત્મામાં પોતાપણું સ્થાપીત કરી પ્રયત્નશીલ થઈ જાય છે.
મુમુક્ષતાની શ્રેણીઓ: • કોઈપણ સાધક જ્યારે એવું જીવન જીવે કે અંતરંગમાં મોક્ષ સિવાય તેને
બીજી કોઈ પણ ઈચ્છા ન હોય ત્યારે એ સાધક ખરેખર મુમુક્ષુ કહેવાય. મતલબ કે અભિપ્રાયમાં મોક્ષની પ્રાપ્તિ સિવાય બીજું કંઈ ન રહે ત્યારે જીવનમાં મુમુક્ષુતા પ્રગટે છે. તેવા મહાપુરુષને વિશે સર્વ પ્રકારના દુઃખોનો આત્યંતિક ક્ષય કરનારું એવું આત્મજ્ઞાન પ્રગટે છે. અંતરંગ પરિણામોની વિશુદ્ધિ, સાચાદેવ, ગુરુ, ધર્મની ભક્તિની તરતમ્યતા, મુમુક્ષુતાજનક સદ્ગણોની સંખ્યા અને પ્રમાણ,આત્મજાગૃતિનું સાતત્ય આદિ અનેક માપદંડોને અનુરૂપ મુમુક્ષુતાના જો કે અનેક ભેદો છે પરંતુ સામાન્યપણે જઘન્ય, મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટએમ તેના ત્રણ ભેદો પાડી શકાય. જઘન્ય સત્સંગનાયોગથી, સદ્ગુરુના અતિશય પ્રભાવથીકેસશાસ્ત્રોના અવલોકનથી કાંઈક ધર્મ પ્રત્યે રુચિ ઉપજે, ધર્મ ખરેખર કરવા યોગ્ય છે એવી સામાન્ય માન્યતા થાય અને મોક્ષના પુરુષાર્થમાં થોડો થોડો પણ જોડાય ત્યારે મુમુક્ષુતાનો પ્રારંભ થાય છે. મધ્યમ: ઉપરોકત દશામાં જ્યારે વિશેષ૬ઢતા આવે, સમજણપૂર્વક જ્યારે સગુણોને વિશે રુચિ ઉપજે અને તેમનું ગ્રહણ થવા લાગે, સામાન્ય મુકેલીઓ આવવા છતાં પણ ધર્મની આરાધનામાં લાગ્યો જ રહે અને પરીક્ષા-પ્રધાની થઈ સદ્ગુણ-દુર્ગણ, સદાચાર-દુરાચાર, સદ્ગુરુ-નામગુરુ વગેરેના ભેદપૂર્વક મોક્ષની આરાધનામાં આગળ વધે ત્યારે મધ્યમ કક્ષાની મુમુક્ષુતા હોય છે. ઉત્કૃષ્ટ : અત્યંત દૃઢપણે જ્યારે આસ્તિક્યાદિ (આત્મા, પુણ્ય, પાપ, ધર્મ, પુનર્ભવ આદિ પદાર્થોમાં જેને શ્રદ્ધા હોય તેને આસ્તિક કહેવામાં આવે છે.) ભાવોમાં નિષ્ઠા થવાથી મુમુક્ષુતાના અનેક ગુણો પ્રકર્ષતાથી પ્રગટી વૃદ્ધિગત થતા જાય, આખો દિવસ અને રાત જ્યારે પરમાર્થ-પરમાર્થનો જ અંતરમાં જાપ રહે, સુક્ષ્મ બોધની અંતરમાં વિચાર કરવાની શક્તિ જાગૃત થવાથી સત્યાર્થ તત્ત્વોની પ્રતીતિ સ્પષ્ટ પણે થઈ જાય તેવી અનેક ગુણોથી ભરપુર તીવ્ર જિજ્ઞાસુ દશાને ઉત્કૃષ્ટ મુમુક્ષુ દશા કહેવામાં આવે છે.