________________
આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર પ્રવચનમાળા
૧૪૧ ક્યાં તીર્થકર દેવ ? ક્યાં વર્તમાન સદ્ગુરુ? ગમે તેટલા ઊંચા સદ્ગુરુ હોવા છતાં તીર્થકરના તોલે ન આવે, પણ આત્મભ્રાંતિ દૂર કરવી હશે તો જીવંત સદ્ગુરુ જોઈશે. સદ્ગુરુનો યોગ પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી આત્મબ્રાંતિનું સમાધાન થઈ શકતું નથી. જે પરોક્ષ જિનના ઉપકારને યાદ કરીને વર્તમાનમાં ભ્રાંતિના છેદન કરનારા જે સગુરુ છે. એની ઉપેક્ષા જ કરે, એને દૂર રાખે, જુદા રાખે, એને ટાળે અને તેનો સહારો જો ન લે તો તેના અંદરમાં આત્મવિચાર ઉત્પન્ન થાય નહિ.
પ્રત્યક્ષ સદ્ગુરુ સમ નહિ, પરોક્ષ જિન ઉપકાર,
એવો લક્ષ થયા વિના, ઊગે ન આત્મવિચાર. આ એક પ્રક્રિયા છે. સદ્ગુરુના યોગ વિના, જીવંત જ્ઞાનીના યોગ વિના સદ્વ અને સદ્ધર્મનું સ્વરૂપ સમજવું મુશ્કેલ છે. સદૈવ, સદ્ગુરુ અને સદ્ધર્મ આ ક્રમમાં બોલાય છે. એક બાજુમાં સવ અને એક બાજુમાં સદ્ધર્મ અને વચમાં સદ્દગુરુ છે. સગુરુ, સવને પણ ઓળખાવે છે અને સદ્ધર્મને પણ ઓળખાવે છે. સદ્દવને યથાર્થપણે, સમ્યક્ પ્રકારે ઓળખવા હશે તો સરુ જ ઓળખાવશે. સદ્ધર્મની સાધના કરવી છે, તેને યથાર્થપણે ઓળખવો છે તો આ સદ્ગુરુ જ ઓળખાવશે. એ સંદર્ભમાં કબીરજીએ કહ્યું છે :
ગુરુ ગોવિંદ દોનો ખડે, કિસકો લાગું પાય,
બલિહારી ગુરુદેવકી ગોવિંદ દિયો બતાય. ગુરુ પણ છે અને ગોવિંદ પણ છે, કોને પગે લાગું? છેવટે સમાધાન કરે છે કે બલિહારી ગુરુદેવકી, કેમ? તો ગોવિંદ દિયો બતાય. આ ગોવિંદને એમણે ઓળખાવ્યાં. આ પરમાત્માને તેમણે ઓળખાવ્યા. એ ન હોત તો આ પરમાત્માની ઓળખાણ થાત નહિ. માટે જ જો માથું ઝૂકાવવાનું હોય તો એમના ચરણે ઝુકાવું. ઓળખવા છે ગોવિંદને, પણ ગુરુ વગર નહિ ઓળખાય. સદૂગુરુને તો માથે લઈને નાચવા જેવું છે. જેમણે પરમાત્માને ઓળખાવ્યા, તેમના ગીત ગાવા જેવા તો છે ને? તીર્થકરોને માથે ચડાવવા જેવા છે, પણ જેમણે ઓળખાવ્યાં તેમનો પણ મોટો ઉપકાર છે. આ ન મળ્યા હોત તો સદ્વ ઓળખાત નહિ. કબીરજીએ એક બીજી વાત કરી :
ગુરુ બિન કોન બતાવે વાટ, બડા વિકટ યમ ઘાટ. ઘાટ બહુ જબરો છે. સંસાર અને જગત યમ ઘાટ સમાન છે. અમે વિહારમાં હતાં. રસ્તો ભૂલી ગયાં. બે માઈલ ચાલ્યા પણ ગામ જ ન આવે. તે વખતે રસ્તામાં મેલાઘેલાં કપડાવાળો આદિવાસી મળ્યો. અમે તેને પૂછ્યું, ભાઈ ! અમે રસ્તો ભૂલી ગયા છીએ. તમે
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org