Panchvastuk Prakaran Part 07

SR No.: 005514
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2010
Total Pages: 460
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 403

૩૯૮
સંલેખનાવસ્તકઅભ્યધત મરણ | ભક્તપરિજ્ઞા/ ગાથા ૧૬૦૫-૧૬૦૬
અહીં “થMરિ''માં “વિ' શબ્દથી ભગવાનના વચનાનુસાર કરાતા શુદ્ધ આત્માના સ્વરૂપના ચિંતવનનું ગ્રહણ છે અને “ધર્મ' શબ્દથી ધર્મધ્યાનના કારણ એવા દશ પ્રકારના યતિધર્મ આદિનું ગ્રહણ છે. આનાથી એ ફલિત થયું કે યતિધર્મમાં યત્ન કરવાથી ધર્મધ્યાનની અને શુદ્ધઆત્મતત્ત્વનું ચિંતવન કરવાથી શુક્લધ્યાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. વળી તત્ત્વચિંતવનમાં તન્મયતા આવે તો ધ્યાનની પ્રાપ્તિ થાય અને કદાચ તે ચિંતવનમાં તેવી તન્મયતા ન આવે તોપણ, આત્મા શુભચિંતવનથી વાસિત બનવાને કારણે આત્મામાં ઉત્તમ સંસ્કારોના આધાનરૂપ ધર્મની નિષ્પત્તિ તો થાય જ છે.
આમ, જીવનના અંતકાળે અનશની મહાત્માએ જેમ શુભધ્યાનમાં ઉદ્યમ કરવો આવશ્યક છે, તેમ શુભધ્યાનમાં વ્યાઘાતક એવી દેહની અસમાધિના વર્જનમાં ઉદ્યમ કરવો પણ આવશ્યક છે. ૧૬૭પી અવતરણિકા:
પૂર્વગાથામાં કહ્યું કે સાધુએ ધર્મની અપીડારૂપે દેહની સમાધિમાં યત્ન કરવો જોઈએ, એ કથનને દેઢ કરવા અર્થે કહે છે –
ગાથા :
इहरा छेवट्ठम्मी संघयणे थिरधिईए रहिअस्स ।
देहस्सऽसमाहीए कत्तो सुहझाणभावो त्ति ॥१६७६॥ અન્વચાઈ:
રૂT=ઇતરથા=દેહની સમાધિમાં યત્ન કરવામાં ન આવે તો, છેવકૃષ્પી સંજયને છેવટ્ટા સંઘયણમાં રેહડક્ષનરીદેહની અસમાધિ થયે છતે થયા સ્પિ =સ્થિર વૃતિથી રહિતને સુક્ષામાવો hો શુભધ્યાનનો ભાવ ક્યાંથી હોય ? » ‘ત્તિ' પાદપૂર્તિમાં છે. ગાથાર્થ :
દેહની સમાધિમાં ચત્ન કરવામાં ન આવે તો તેવા સંઘચણમાં દેહની અસમાધિ થયે છતે સ્થિર ધૃતિથી રહિત જીવને શુભધ્યાનનો ભાવ ક્યાંથી હોય? ટીકા?
इतरथा छेदवर्तिनि संहनने सर्वजघन्य इत्यर्थः स्थिरधृत्या रहितस्य-दुर्बलमनसः देहस्यासमाधौ सञ्जाते सति कुतः शुभध्यानभावो ? नैवेति गाथार्थः ॥१६७६॥ ટીકાર્ય :
ઇતરથા=પૂર્વગાથામાં બતાવ્યા મુજબ ધર્મની અપીડારૂપે દેહની સમાધિમાં યત્ન કરવામાં ન આવે તો, સર્વથી જઘન્ય એવા છેદવર્તી સંવનનમાં=સેવા સંઘયણમાં, દેહની અસમાધિ થયે છતે સ્થિર વૃતિથી રહિતને=દુર્બળ મનવાળાને, શુભધ્યાનનો ભાવ ક્યાંથી હોય? ન જ હોય, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.