________________
૨૩૧
અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તુક7 “અનુયોગાનુજ્ઞા' દ્વાર / સ્તવપરિજ્ઞા/ ગાથા ૧૨૮૪ થી ૧૨૮૬
અહીં મીમાંસકો કહે કે વેદવચનોમાં લૌકિક વચનો જેવી જ શક્તિ છે, તેથી વેદવચનના અર્થપ્રકાશનના વિષયમાં અતીન્દ્રિય શક્તિ માનવાની જરૂર નથી. તેનું નિરાકરણ કરવા માટે વેદવચનોમાં લૌકિક વચનો જેવી શક્તિ સ્વીકારી શકાય નહીં, એમ ગ્રંથકાર બતાવે છે –
અને વેદવચનોનું લૌકિક વચનોથી કોઈક રીતે વૈધર્મ જોવાયું છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
અવતરણિકા :
પૂર્વગાથાના અંતે કહ્યું કે વેદવચનોનું લૌકિક વચનોથી કોઈક રીતે વૈધર્મ દષ્ટ છે, આ કથન દ્વારા વેદવચનના અર્થપ્રકાશનમાં અતીન્દ્રિય શક્તિ કેમ છે? એ સ્પષ્ટ કરવા માટે ગ્રંથકાર પ્રથમ વેદવચનો અને લૌકિક વચનોનું વૈધર્મે બતાવે છે –
ગાથા :
ताणीह पोरसेआणि अपोरसेआणि वेयवयणाणि ।
सग्गुव्वसिपमुहाणं दिट्ठो तहअत्थभेओ वि ॥१२८६॥ અન્વયાર્થ :
રૂદ અહીંજગતમાં, તાળ-તેઓ=લોકવચનો, પોલેજ-પૌરુષેય છે, વેચવથ ત્રિવેદવચનો મોરમf=અપૌરુષેય છે. સમુદ્ગશિપમુહાઈ સ્વર્ગ, ઉર્વશી પ્રમુખોનો તરૂત્વમેમો વિગતે પ્રકારનો અર્થભેદ પણ વિ જોવાયો છે. ગાથાર્થ :
જગતમાં લોકવચનો પૌરુષેય છે, વેદવચનો અપરુષેય છે. વર્ગ, ઉર્વશી પ્રમુખ શબ્દોનો તે પ્રકારનો અર્થભેદ પણ જોવાયો છે.
ટીકા :
तानीह पौरुषेयाणि लौकिकानि, अपौरुषेयाणि वेदवचनानीति वैधयँ, स्वर्गोर्वशीप्रमुखानां शब्दानां दृष्टस्तथाऽर्थभेदोऽपि अप्सरोादिरूप इति गाथार्थः ॥ एवं य एव लौकिकास्त एव वैदिकाः, स एव चैषामर्थ इति यत्किञ्चिदेतत् ॥१२८६॥ ટીકાર્ય
અહીં=જગતમાં, તેઓ=લૌકિકો=લોકવચનો, પૌરુષેય છે, વેદવચનો અપૌરુષેય છે, એથી વૈધર્મ છે. સ્વર્ગ, ઉર્વશી પ્રમુખ શબ્દોનો તે પ્રકારે=લૌકિક વચનો કરતાં જુદા પ્રકારે, અપ્સરા, ઉર્વી આદિરૂપ અર્થભેદ પણ જોવાયો છે, આ પ્રમાણે ગાથાનો અર્થ છે.
હવે ગાથાનો અર્થ પૂર્ણ કર્યા પછી ઉપરના કથનથી શું ફલિત થયું? તે સ્પષ્ટ કરતાં ગ્રંથકાર કહે છે –
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org