Jain Sanskrit Sahityano Itihas Part 03

SR No.: 005507
Original Sutra Author: N/A
Author: Munichandrasuri
Publisher: Jain Dharm Vidya Prasarak Sabha Palitana
Publication Year: 2004
Total Pages: 316
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 7 MB

Page 186

પ્રકરણ ૪૫ : અનુષ્ઠાનવિધિ : પ્રિ. આ. ૨૭૮-૨૮૧]
૧૫૧
અહંદભિષેકવિધિ– જૈ. ગ્રં. (પૃ. ૧૫૩)માં આ નામની એક કૃતિની નોંધ છે તે કઈ તે જાણવું બાકી રહે છે.
અભિષેકવિધિ કિવા બૃહચ્છાન્તિકાભિષેક- આ દિ. આશાધરની કૃતિ છે એમ જિ. ૨. કો. મે ૨૮૦ (વિ. ૧)નાં પૃ. ૧૪ અને ૨૮૫માં ઉલ્લેખ છે.
અભિષેકવિધિ નામની એક અજ્ઞાતકર્તૃક રચના પણ છે.
'નિત્યમહોદ્યોત કિવા મહાભિષેક- આ કૃતિ આશાધરે રચી છે અને એનો ઉલ્લેખ એમણે ધર્મામૃતની સ્વપજ્ઞ વૃત્તિ નામે ભવ્યકુમુદચન્દ્રિકાની પ્રશસ્તિ (શ્લો. ૧૭)માં કર્યો છે. એનો વિષય જિનાભિષેકની વિધિ છે. એથી આ કૃતિ તે જ ઉપર્યુક્ત અભિષેકવિધિ તો નથી એવો પ્રશ્ન મને ફુરે છે.
મહાભિષેક- આ નામની બીજી ચાર કૃતિઓ છે. તે પૈકી એકના કર્તાનું નામ જાણવામાં નથી. બાકીના ત્રણનાં નામ ગુણભદ્ર, જિનસેન અને પૂજ્યપાદ છે.
સ્નાત્ર-વિધિ- આ નામની ચાર કૃતિની નોંધ જિ. ૨. કો. (વિ. ૧, પૃ. ૪૫૭)માં છે. એ પિકી જીવદેવસૂરિની રચના તો જ. મ. માં છે અને એના ઉપર “ચન્દ્ર' કુળના ગોગ્ગટસૂરિના શિષ્ય સમુસૂરિની ધૂમાવલિકા નામની વૃત્તિ છે. આ વૃત્તિનું બીજું નામ કુસુમાવલી છે અને એ ૨૫૦
શ્લોક જેવડી છે. દેવીન્દ્ર પસ્નાત્ર-વિધિ નામની એક કૃતિ રચી છે. વળી “વાદિવેતાલ' શાન્તિસૂરિએ ૨૮૧ પણ તેમ કર્યું છે એ સૂરિની આ કૃતિને પર્વપંચાશિકા, પર્વભંજિકા તેમ જ સ્નાનવિધિ પણ કહે છે. એ શું પૃ. ૨૭પમાં નિર્દેશાયલી અ. વિ. તો નથી એવો પ્રશ્ન કોઇક કરે છે. એક અજ્ઞાતકર્ણક સ્નાત્રવિધિ છે અને એ સટીક છે.
“જન્માભિસેય (જન્માભિષેક)- આ નામની એક કૃતિ અપ્રભંશમાં છે. જુઓ પત્તન.સૂચી (પૃ. ૧૮૪).
રત્નત્રયવિધાન- આ દિ. આશાધરની કૃતિ છે. એનો ઉલ્લેખ એમણે ધર્મામૃતની સ્વપન્ન વૃત્તિ નામે ભવ્યકુમુદચન્દ્રિકાની પ્રશસ્તિ (શ્લો. ૧૮)માં કર્યો છે.
૧. આને શ્રતસાગરની ટીકા સહિત પન્નાલાલ સોનીએ અભિષેકપાઠસંગ્રહમાં સ્થાન આપ્યું છે. આ ટીકાની એક
હાથપોથી વિ. સં. ૧૫૮૨માં લખાયેલી છે. ૨. આ નામાંતર માટે જુઓ જિ. ૨. કો. (વિ. ૧, પૃ. ૩૦૫). ૩. આ પૃ. ૨૭૫. ટિ. ૧માં મેં નોંધેલી જિણન્ડવણવિહિ (જિનસ્નાનવિધિ) છે અને એ “જૈ. સા. વિ.”માં
પ્રકાશિત છે. ૪. આ “જૈન સાહિત્યવિકાસમંડલ” તરફથી છપાયેલી છે અને એને પંજિકા' કહે છે. ૫. આ ગુજરાતી જ કૃતિ હશે એમ લાગે છે. ૬. આ કૃતિ તે અ. વિ. છે એમ કેટલાક માને છે. ૭. આ પર્વપંચાશિકાની શીલાચાર્યકૃતિ વૃત્તિનું પણ નામ છે એમ જિ. ૨. કો. (વિ. ૧, પૃ. ૨૪૦) જોતાં જણાય છે. ૮. “જન્માભિસેય અને મહાવીરકલશ” નામનો મારો લેખ “જૈ. સ. પ્ર.” (વ. ૧૪, અં ૩-૪)માં છપાયો છે.