Jain Sanskrit Sahityano Itihas Part 01

SR No.: 005505
Original Sutra Author: N/A
Author: Munichandrasuri
Publisher: Jain Dharm Vidya Prasarak Sabha Palitana
Publication Year: 2004
Total Pages: 340
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 198

પ્રકરણ ૯ : કામશાસ્ત્ર
P ૧૯૧ સામાન્ય રીતે કોઈ જૈન શ્રમણ કામશાસ્ત્રને અંગે સ્વતંત્ર કૃતિ રચે નહિ, કેમકે કામથી વિમુખ બનેલા એઓ અન્યને એનાથી વિમુખ બનવાનો ઉપદેશ આપવામાં કૃતાર્થતા માને એ સ્વાભાવિક છે. કોઈ વ્રતધારી શ્રાવક પણ આ વિષયને ભાગ્યે જ ચર્ચ. તેમ છતાં કોઈકને કોઈક વાર આ વિષય હાથ ધરવાનો પ્રસંગ આવતાં એ આ વિષયને ન્યાય આપે. જિનદત્તસૂરિકૃત વિવેકવિલાસ (ઉલ્લાસ ૫, શ્લો. ૧૩૮૧૯૮)માં, જિનસૂરિકૃત 'પ્રિયંકરનૃપકથા (પૃ. ૨૪)માં નિર્દેશાયેલી કમલ-શ્રેષ્ઠિ-કથામાં તેમજ કેટલાંક કાવ્યોમાં અને કાવ્યશાસ્ત્રોમાં કામવિષયક હકીકતો જોવાય છે. આ સંબંધમાં સ્વતંત્ર કૃતિઓ હોય તો તે કઈ કઈ છે તેની તપાસ કરવી બાકી રહે છે.
કંદર્પ-ચૂડામણિ (વિ. સં. ૧૬૩૩)- જ. સા. સં. ઇ. (પૃ. ૧૮૬) પ્રમાણે વીરભદ્ર વિ. સં. ૧૬૩૩માં ભૈરવ અને કૃષ્ણના સ્મરણપૂર્વક આ કૃતિ રચી છે. એને આ ઇતિહાસના લેખકે “જૈન” રચના ગણી હોય એમ લાગે છે, પણ મને તો એ બાબત શંકા રહે છે. તેમ છતાં એ વિષે હું થોડુંક કહું છું.
આ વીરભદ્ર “વાઘેલ' વંશમાં ઉત્પન્ન થયેલા ક્ષત્રિય છે. એમણે વાત્સ્યાયનક્ત કામસૂત્રના મે ૧૯૨ વિષયોનું નિરૂપણ આર્યા છંદમાં કર્યું છે. એમણે પ્રસ્તુત કૃતિ સાધારણ, સાંપ્રયોગિક, કન્યા-સંપ્રયુક્તક, ભાર્યાધિકારિક, પારદારિક, વૈશિક અને ઔપનિષદિક એ નામનાં સાત અધિકરણોમાં વિભક્ત કરી છે. આ દરેકના પેટાવિભાગરૂપ ઓછાવત્તા અધ્યાયો છે. બધા મળીને ૩૬ (૫+૧૦+૫+૨+૬+૬+૨) અધ્યાયો છે. પ્રારંભમાં કર્તાએ પોતાનો પરિચય આપ્યો છે. અને કામસૂત્ર રચનારા વિવિધ ગ્રંથકારોનાં નામો ગણાવ્યાં છે.
નિમ્નલિખિત કૃતિઓનાં નામ વિચારતાં એમાં પ્રસ્તુત વિષય ચર્ચાયો હોય તો ના નહિ : - કામપ્રદીપ- આના કર્તા ગુણાકર છે. પકોકપ્રકાશસાર- આ અજ્ઞાતકર્તુક કૃતિની એક હાથપોથી ભાં. પ્રા. સં. મં.માં છે.
૧. મેં સંપાદિત કરેલી આ કૃતિ “દે. લા. જૈ. પુ. સં.” તરફથી “કમલ-શ્રેષ્ઠિ-કથા” વગેરે પાંચ કથારૂપ પરિશિષ્ટ
સહિત ઇ. સ. ૧૯૩૨માં પ્રસિદ્ધ કરાઈ છે. ૨. જુઓ ઉપર્યુક્ત ટિપ્પણ. 3. નિતાન્ત પનીયમ્” એવા ઉલ્લેખપૂર્વક આ કૃતિ વિ. સં. ૧૯૮૧માં પ્રસિદ્ધ કરાઈ છે. એનું સંશોધન સ્વ.
જાદવજી ત્રિકમજી વૈદ્ય કર્યું છે અને એ મણિલાલ ઈ. દેશાઈના મુદ્રણાલયમાં છપાઈ છે. ૪. આ કૃતિની આ નામથી નોંધ જિ. ૨. કો.માં નથી. ૫. નન્દાચાર્ય વિ. સં. ૧૬૫૩માં કોકશાસ્ત્ર-ચોપાઈ રચી છે.