________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮
જિના નિક્ષેપથી ચાર પ્રકારે છે. ૧. નામ, ૨. સ્થાપના, ૩. દ્રવ્ય ૪. ભાવ ચાર પ્રકારે છે. नामजिणा जिणनामा, ठवणजिणा जिणंद पडिमाओ । दव्वजिणाजिणजीवा, भावजिणा समवरणत्था ॥१॥
ભાવાર્થ – ૧ નામજિના ઋષભઅજિતાદિ નામજિનો કહેવાય છે, તે સાક્ષાત્ જિનગુણ રહિત છતાં પણ, પરમાત્માના ગુણ સ્મરણાદિકના હેતુપણાથી, તથા પરમાત્મ સિદ્ધિ કરવાવાળા હોવાથી, સુદષ્ટિપણાથી, સુષ્ટિજીવોએ નિરંતર સ્મરણ કરવા, લોકને વિષે મંત્રાલરના સ્મરણ કરવાથી ઉત્પન્ન થયેલા કાર્યની સિદ્ધિ દેખાય છે, માટે તે પ્રથમ નામજિનો કહ્યા છે.
૨. સ્થાપનાજિનાઃ રત્ન, સ્વર્ણ, રજતાદિમય, કૃત્રિમ, અકૃત્રિમ, જિનેંદ્ર પ્રતિમાને સ્થાપના જિનો કહેવાય છે તેમાં પણ સાક્ષાત્ જિનગુણો નથી, તો પણ તે તાત્વિક, જિનસ્વરૂપના સ્મરણ કરવાથી, જોનારાસમ્યગદષ્ટિ જીવોના ચિત્તને વિષે-પરમ શાંત રસને ઉત્પન્ન કરવાથી, અબોધજીવોને, સર્બોધિબીજની પ્રાપ્તિના હેતુથી, તથા કેવલીના વચનથી, જિનતુલ્યપણાથી, શુદ્ધ માર્ગને અનુસરનારા, શ્રાદ્ધ જીવોયે, નિઃશંકપણાથી, વાંદવા, પૂજવા, સ્તવવા, અને સાધુને સ્તુતિ સ્તવનાદિક, ભાવ પૂજા કરવા લાયક આગમમાં કહેલ છે, તેથી તે સ્થાપનાજિનો કહેવાય છે.
૩. દ્રવ્યજિના : તે તીર્થંકર મહારાજાના જીવો.
૪. ભાવજિનાઃ તે સાક્ષાત્ સમવસરણમાં બિરાજમાન થઇ, અમોઘ વાણીવડે, ભવ્ય જીવોને ધર્મદેશના આપે છે તે સાક્ષાત્ ભાવ જિનેશ્વરો કહેવાય છે.
૨૫.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
