Page Text
________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮
કોઈક જીવને ગુરુજીએ એકવાર કહ્યું, તે ભૂલે નહિ તે ધ્રુવ ૧૧ કોઈક જીવને વારંવાર શિખામણ દેવી પડે તે અધ્રુવ ૧૨
એ બારે ભેદોને પૂર્વોક્ત અઠાવીશ ભેદોએ ગુણાકાર કરતાં ૩૩૬ ભેદો મતિજ્ઞાનના થયા. મતિજ્ઞાનના ભેદો ઘણાં છે. એ ભેદો શ્રુતનિશ્ચિત્તજાણવાં, કારણ કે શ્રુતજ્ઞાનના વીશ અગર ચૌદ ભેદો કહેલ
તે દ્રવ્યથી ઉત્પત્તિ આદિ આશ્રીને કહેલ છે. હવે મતિજ્ઞાન છે તે શ્રુતજ્ઞાનનું કારણ છે, અને ભાવથુત છે, તે મતિજ્ઞાનનું કાર્ય છે તથા મતિ તે નિરક્ષર છે, અને શ્રુત તે સાક્ષર છે. નિરક્ષર તે ઉચ્ચારણ, જે બોલવું, વચનનું પ્રવર્તાવવું તેના અભાવે નિરક્ષર કહીએ, અને વચન પ્રવૃત્તિયોગે સાક્ષર કહીએ, તે વચન ની પ્રવૃત્તિ મતિજ્ઞાનાદિકમાં નથી એ શક્તિ નો શ્રુતજ્ઞાનમાં છે પરંતુ મતિના અભાવે શ્રુતજ્ઞાનાદિ ભેદો કોઈ જીવ પામે નહિ, તે કારણથી મતિજ્ઞાન મુખ્ય છે પરંતુ શ્રુત વિનામતિ જ્ઞાનાદિ ભેદો છે, તે સ્વપક્ષી જ હેતુ છે, પર એટલે બીજા ભાઈઓ બાઈઓને ઉપકાર કરી શકે નહિ, પરને ઉપકાર કરવામાં તો શ્રુતજ્ઞાન વચનયોગે પ્રવર્તાવી યોગ્ય જીવને, હઠ કદાગ્રહથી મુક્ત કરી તત્ત્વ અતત્ત્વનો ભેદ જણાવી, સરળતા મેળવી, અસંકિત કરી, અજ્ઞાનપણું નિવારી, સમ્યફ સંવેગે સમ્યગજ્ઞાન, અને સમ્યગદર્શન સમકિત જે સમકિત પમાડે, એટલે થીભેદ કરવાથી શક્તિ પામવી, તેનો હેતુ થાય. એ ઉપકારની બરોબરીમાં, બીજા ઘણા ઉપકાર કરીએ, તે ન આવે, એ શક્તિ શ્રુતજ્ઞાનમાં વચનયોગે છે, માટે શ્રુતજ્ઞાન છે, તે સ્વપરઅપેક્ષી હેતુ છે, તે કારણે શ્રુતજ્ઞાન મુખ્ય છે, તે શ્રુતના ચૌદ ભેદો કહે છે, તેમાં પ્રથમ અક્ષરશ્રુતના ત્રણ ભેદ, સંજ્ઞાક્ષર, વ્યંજનાક્ષર, લબ્ધાક્ષર તેમાં સંજ્ઞાક્ષર, તે અઢાર પ્રકારની લિપી, અક્ષરના આકારે કરી છે, તે પ્રથમ ભેદ ૧ અકાર આદિ કાર અક્ષર પર્યત બાવન અક્ષર મુખે ઉચ્ચારવા બીજો ભેદ વ્યંજનાક્ષર જાણવો, એ બન્ને ભેદો યદ્યપિ અપાનાત્મક છે, તથાપિ શ્રુતના કારણ હોવાથી, ઉપચાર કરી તેને
૨૭૯
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005494 |
| Book Title | Vividh Vishay Vicharmala Part 08 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 6 MB |