Page Text
________________
[વિજયપઘસરિકૃતઘરમાં પેસીને દૂધ પીએ, ત્યારે તે તેને મારવા માટે લાકડી ઉગામીને ઉભેલા ઘરના માલીક તરફ નજર પણ કરતો નથી, ને લાકડીને માર સહન કરે છે. તેમ આ અજ્ઞાની મૂઢ વિષયાનુરાગી જીવ પણ વિષય સુખને (વિષય સુખ રૂપી દૂધને) જોગવતાં યમ રાજાથી લગાર પણ હીતે નથી. અહીં યમ શબ્દથી આયુષ્યને છેડે સમજે. આનું ખરું રહસ્ય એ છે કે દુનિયામાં રહેનારા તમામ સંસારી જીવેને જે મરણને ભય, તે મોટામાં મોટે ભય છે. કારણ કે સૌને જીવવું જ ગમે છે. મારે અચાનક મારવાનું છે. આવાં મરણને ભય જેને હોય, તેને “વિષય” એ શબ્દ સાંભળતાં કંપારી છૂટે છે. એટલે તેઓ સ્વને પણ વિષેની વિચારણા પણ કરતા જ નથી.
હવે શરીરાદિની અનિત્યતાને દષ્ટાંત આપીને સમજાવે છે–હે જીવ! શરીરનું નશ્વરપણું પર્વતમાંથી નીકળેલી નદીના પૂર જેવું છે વગેરે બીના પહેલાં જે વિસ્તારથી કહી છે, તેને ધ્યાનમાં રાખીને જે શરીરમાં મહ રાખે છે, તેને પટાવીને, તે મેહ મેક્ષ માર્ગની આરાધના કરવામાં રાખજે. વળી હે જીવ! તારું આયુષ્ય વાયરાથી હાલતી ધજાના જેવું વિનેશ્વર છે, એમ ચોક્કસ સમજજે. શરીરનું તેજ-સ્ત્રીઓની આંખનું જે ઘડી ઘડીમાં ઉઘડવું, ને બંધ થવું, તેના જેવું વિનશ્વર છે. એટલે તે પણ કાયમ એક સરખું રહેતું જ નથી. એમ માંદા લેકને કે વૃદ્ધોને લેવાથી ખાત્રી થાય છે. અને આ તારી જુવાની તે પણ જરૂર જવાની જ છે, કારણકે જેમ દીવાની જ્યોતને રંગ ક્ષણે ક્ષણે બદલાય છે, તેમ જુવાનીના રંગ પણ ક્ષણે ક્ષણે બદલાતા હોવાથી તે મર્દોન્મત્ત હાથીના ક્ષણે ક્ષણે હાલતા મોટા કાનના જેવું અસ્થિર છે. માટે જુવાનીનો મોક્ષમાર્ગની આરાધના કરવામાં ઉપયોગ કરવું જોઈએ. તથા સ્વામીપણું (શેઠાઈ, અધિકરિયાણું) ઉંઘમાં ઉપરા ઉપરી આવતા સ્વપ્નની શ્રેણિ જેવું અસ્થિર છે, તેમજ લક્ષ્મી વીજળીના જેવી ચપલ વિનશ્વર છે. અને પુત્રાદિને પ્રેમ કાયમ એક સરખો રહેતો નથી એમ નજરો નજર જોઈએ છીએ. તે પ્રેમ સ્વાર્થ પૂરતો જ છે. સ્વાર્થ સર્યા પછી પહેલાં જે પ્રેમ દેખાતે જ નથી. ને રૂદન વગેરે પણ સ્વાર્થની દેરી તૂટી જવાથી જ કરાય છે. માટે પુત્રાદિની ઉપર જે પ્રેમ રાખીએ છીએ, તેવા પ્રેમથી ધમરાધન કરી મોક્ષના સુખ મેળવવામાં જ માનવજન્મની ખરી સાર્થકતા છે. હે જીવ! આ રીતે દુનિયામાં દેખાતા દેહ–સ્ત્રી ધન વગેરે તમામ પદાર્થો અનિત્યજ છે. એમ જે તારા હૃદયમાં ઠસાવીશ, તો વહાલામાં હાલી કે સારામાં સારી કઈ પણ વસ્તુનો (પુત્રાદિને પણ) નાશ થતાં તેને લગાર પણ દિલગીરી થશે જ નહી. કારણ કે જે વિનશ્વર છે, એટલે જે વસ્તુનો સ્વભાવ જ નાશ પામવાને છે, તે યોગ્ય સમયે કે કઈ પણ કાલે નાશ પામે જ. એમાં આશ્ચર્ય પામવા જેવું છેજ નહિ. પરંતુ જેમના મનમાં એમજ કસેલું છે કે આ સ્ત્રી ધન શરીર વગેરે પદાર્થો નાશ પામેજ નહિ. એવા મૂઢ છે તે એક ઘણાં વખતની જૂની ઘાસની ઝુંપડી નાશ પામે, તો પણ હંમેશ રોયા જ કરે છે. તેવા મૂઢ જીવોનું પણ કલ્યાણ કરવાની અખૂટ ભાવ દયાના ભંડાર જેવા શ્રી તીર્થંકર પ્રભુએ ફરમાવ્યું છે કે હે ભવ્યજી ! આ સ્વાર્થી સંસારમાં
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005485 |
| Book Title | Deshna Chintamani Part 03 04 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vijaypadmsuri |
| Publisher | Jain Granth Prakashak Sabha |
| Publication Year | |
| Total Pages | 616 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |